Select Language AssameseBalineseBengaliBurmeseChamCyrillicDevanagari (Hindi)IAST (English)GujaratiGurmukhiJavaneseKannadaKhamti shanKhmerLaoLepchaLimbuMalayalamManipuriMonMroOriyaRohingyaShanSinhalaTamilTeluguThaiTibetanUrduGondi gunjalaGondi masaramOl chikiSora sompengTakriTirhuta maithiliWanchoWarang citiTagbanwaItransIsoHkSlp1

॥ દેવી માહાત્મ્યમ્ ॥

॥ શ્રી ॥

॥ શ્રીચણ્ડિકાધ્યાનમ્ ॥

ૐ બન્ધૂકકુસુમાભાસાં પઞ્ચમુણ્ડાધિવાસિનીમ્ ।
સ્ફુરચ્ચન્દ્રકલારત્નમુકુટાં મુણ્ડમાલિનીમ્ ॥

ત્રિનેત્રાં રક્તવસનાં પીનોન્નતઘટસ્તનીમ્ ।
પુસ્તકં ચાક્ષમાલાં ચ વરં ચાભયકં ક્રમાત્ ॥

દધતીં સંસ્મરેન્નિત્યમુત્તરામ્નાયમાનિતામ્ ।

અથવા

યા ચણ્ડી મધુકૈટભાદિદૈત્યદલની યા માહિષોન્મૂલિની
યા ધૂમ્રેક્ષણચણ્ડમુણ્ડમથની યા રક્તબીજાશની ।
શક્તિઃ શુમ્ભનિશુમ્ભદૈત્યદલની યા સિદ્ધિદાત્રી પરા
સા દેવી નવકોટિમૂર્તિસહિતા માં પાતુ વિશ્વેશ્વરી ॥

॥ અથ અર્ગલાસ્તોત્રમ્ ॥

ૐ અસ્ય શ્રીઅર્ગલાસ્તોત્રમન્ત્રસ્ય વિષ્ણુરૃષિઃ,
અનુષ્ટુપ્ છન્દઃ, શ્રીમહાલક્ષ્મીર્દેવતા,
શ્રીજગદમ્બાપ્રીતયે સપ્તશતિપાઠાઙ્ગત્વેન જપે વિનિયોગઃ ।

ૐ નમશ્ચણ્ડિકાયૈ ।

માર્કણ્ડેય ઉવાચ ।
ૐ જય ત્વં દેવિ ચામુણ્ડે જય ભૂતાપહારિણિ ।
જય સર્વગતે દેવિ કાલરાત્રિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧॥

જયન્તી મઙ્ગલા કાલી ભદ્રકાલી કપાલિની ।
દુર્ગા શિવા ક્ષમા ધાત્રી સ્વાહા સ્વધા નમોઽસ્તુ તે ॥ ૨॥

મધુકૈટભવિધ્વંસિ વિધાતૃવરદે નમઃ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૩॥

મહિષાસુરનિર્નાશિ ભક્તાનાં સુખદે નમઃ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૪॥

ધૂમ્રનેત્રવધે દેવિ ધર્મકામાર્થદાયિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૫॥

રક્તબીજવધે દેવિ ચણ્ડમુણ્ડવિનાશિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૬॥

નિશુમ્ભશુમ્ભનિર્નાશિ ત્રૈલોક્યશુભદે નમઃ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૭॥

વન્દિતાઙ્ઘ્રિયુગે દેવિ સર્વસૌભાગ્યદાયિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૮॥

અચિન્ત્યરૂપચરિતે સર્વશત્રુવિનાશિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૯॥

નતેભ્યઃ સર્વદા ભક્ત્યા ચાપર્ણે દુરિતાપહે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૦॥

સ્તુવદ્ભ્યો ભક્તિપૂર્વં ત્વાં ચણ્ડિકે વ્યાધિનાશિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૧॥

ચણ્ડિકે સતતં યુદ્ધે જયન્તિ પાપનાશિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૨॥

દેહિ સૌભાગ્યમારોગ્યં દેહિ દેવિ પરં સુખમ્ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૩॥

વિધેહિ દેવિ કલ્યાણં વિધેહિ વિપુલાં શ્રિયમ્ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૪॥

વિધેહિ દ્વિષતાં નાશં વિધેહિ બલમુચ્ચકૈઃ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૫॥

સુરાસુરશિરોરત્નનિઘૃષ્ટચરણેઽમ્બિકે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૬॥

વિદ્યાવન્તં યશસ્વન્તં લક્ષ્મીવન્તઞ્ચ માં કુરુ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૭॥

દેવિ પ્રચણ્ડદોર્દણ્ડદૈત્યદર્પનિષૂદિનિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૮॥

પ્રચણ્ડદૈત્યદર્પઘ્ને ચણ્ડિકે પ્રણતાય મે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૧૯॥

ચતુર્ભુજે ચતુર્વક્ત્રસંસ્તુતે પરમેશ્વરિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૦॥

કૃષ્ણેન સંસ્તુતે દેવિ શશ્વદ્ભક્ત્યા સદામ્બિકે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૧॥

હિમાચલસુતાનાથસંસ્તુતે પરમેશ્વરિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૨॥

ઇન્દ્રાણીપતિસદ્ભાવપૂજિતે પરમેશ્વરિ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૩॥

દેવિ ભક્તજનોદ્દામદત્તાનન્દોદયેઽમ્બિકે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૪॥

ભાર્યાં મનોરમાં દેહિ મનોવૃત્તાનુસારિણીમ્ ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૫॥

તારિણિ દુર્ગસંસારસાગરસ્યાચલોદ્ભવે ।
રૂપં દેહિ જયં દેહિ યશો દેહિ દ્વિષો જહિ ॥ ૨૬॥

ઇદં સ્તોત્રં પઠિત્વા તુ મહાસ્તોત્રં પઠેન્નરઃ ।
સપ્તશતીં સમારાધ્ય વરમાપ્નોતિ દુર્લભમ્ ॥ ૨૭॥

॥ ઇતિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે અર્ગલાસ્તોત્રં સમાપ્તમ્ ॥

॥ અથ કીલકસ્તોત્રમ્ ॥

ૐ અસ્ય શ્રીકીલકમન્ત્રસ્ય શિવઋષિઃ, અનુષ્ટુપ્ છન્દઃ,
શ્રીમહાસરસ્વતી દેવતા, શ્રીજગદમ્બાપ્રીત્યર્થં
સપ્તશતીપાઠાઙ્ગત્વેન જપે વિનિયોગઃ ।
ૐ નમશ્ચણ્ડિકાયૈ ।
માર્કણ્ડેય ઉવાચ ।
ૐ વિશુદ્ધજ્ઞાનદેહાય ત્રિવેદીદિવ્યચક્ષુષે ।
શ્રેયઃપ્રાપ્તિનિમિત્તાય નમઃ સોમાર્ધધારિણે ॥ ૧॥

સર્વમેતદ્વિજાનીયાન્મન્ત્રાણામપિ કીલકમ્ ।
સોઽપિ ક્ષેમમવાપ્નોતિ સતતં જપ્યતત્પરઃ ॥ ૨॥

સિદ્ધ્યન્ત્યુચ્ચાટનાદીનિ કર્માણિ સકલાન્યપિ ।
એતેન સ્તુવતાં દેવીં સ્તોત્રવૃન્દેન ભક્તિતઃ ॥ ૩॥

ન મન્ત્રો નૌષધં તસ્ય ન કિઞ્ચિદપિ વિદ્યતે ।
વિના જપ્યેન સિદ્ધ્યેત્તુ સર્વમુચ્ચાટનાદિકમ્ ॥ ૪॥

સમગ્રાણ્યપિ સેત્સ્યન્તિ લોકશઙ્કામિમાં હરઃ ।
કૃત્વા નિમન્ત્રયામાસ સર્વમેવમિદં શુભમ્ ॥ ૫॥

સ્તોત્રં વૈ ચણ્ડિકાયાસ્તુ તચ્ચ ગુહ્યં ચકાર સઃ ।
સમાપ્નોતિ સ પુણ્યેન તાં યથાવન્નિમન્ત્રણામ્ ॥ ૬॥

સોઽપિ ક્ષેમમવાપ્નોતિ સર્વમેવ ન સંશયઃ ।
કૃષ્ણાયાં વા ચતુર્દશ્યામષ્ટમ્યાં વા સમાહિતઃ ॥ ૭॥

દદાતિ પ્રતિગૃહ્ણાતિ નાન્યથૈષા પ્રસીદતિ ।
ઇત્થં રૂપેણ કીલેન મહાદેવેન કીલિતમ્ ॥ ૮॥

યો નિષ્કીલાં વિધાયૈનાં ચણ્ડીં જપતિ નિત્યશઃ ।
સ સિદ્ધઃ સ ગણઃ સોઽથ ગન્ધર્વો જાયતે ધ્રુવમ્ ॥ ૯॥

ન ચૈવાપાટવં તસ્ય ભયં ક્વાપિ ન જાયતે ।
નાપમૃત્યુવશં યાતિ મૃતે ચ મોક્ષમાપ્નુયાત્ ॥ ૧૦॥

જ્ઞાત્વા પ્રારભ્ય કુર્વીત હ્યકુર્વાણો વિનશ્યતિ ।
તતો જ્ઞાત્વૈવ સમ્પૂર્ણમિદં પ્રારભ્યતે બુધૈઃ ॥ ૧૧॥

સૌભાગ્યાદિ ચ યત્કિઞ્ચિદ્ દૃશ્યતે લલનાજને ।
તત્સર્વં તત્પ્રસાદેન તેન જપ્યમિદં શુભમ્ ॥ ૧૨॥

શનૈસ્તુ જપ્યમાનેઽસ્મિન્ સ્તોત્રે સમ્પત્તિરુચ્ચકૈઃ ।
ભવત્યેવ સમગ્રાપિ તતઃ પ્રારભ્યમેવ તત્ ॥ ૧૩॥

ઐશ્વર્યં તત્પ્રસાદેન સૌભાગ્યારોગ્યમેવ ચ ।
શત્રુહાનિઃ પરો મોક્ષઃ સ્તૂયતે સા ન કિં જનૈઃ ॥ ૧૪॥

ચણ્ડિકાં હૃદયેનાપિ યઃ સ્મરેત્ સતતં નરઃ ।
હૃદ્યં કામમવાપ્નોતિ હૃદિ દેવી સદા વસેત્ ॥ ૧૫॥

અગ્રતોઽમું મહાદેવકૃતં કીલકવારણમ્ ।
નિષ્કીલઞ્ચ તથા કૃત્વા પઠિતવ્યં સમાહિતૈઃ ॥ ૧૬॥

॥ ઇતિ શ્રીભગવત્યાઃ કીલકસ્તોત્રં સમાપ્તમ્ ॥

॥ અથ દેવી કવચમ્ ॥

અસ્ય શ્રીચણ્ડીકવચસ્ય બ્રહ્મા ઋષિઃ , અનુષ્ટુપ્ છન્દઃ ,
ચામુણ્ડા દેવતા , અઙ્ગન્યાસોક્તમાતરો બીજમ્ ,
દિગ્બન્ધદેવતાસ્તત્વમ્ , શ્રીજગદમ્બાપ્રીત્યર્થે જપે વિનિયોગઃ ।
ૐ નમશ્ચણ્ડિકાયૈ ।
માર્કણ્ડેય ઉવાચ ।
ૐ યદ્ગુહ્યં પરમં લોકે સર્વરક્ષાકરં નૃણામ્ ।
યન્ન કસ્યચિદાખ્યાતં તન્મે બ્રૂહિ પિતામહ ॥ ૧॥

બ્રહ્મોવાચ ।
અસ્તિ ગુહ્યતમં વિપ્ર સર્વભૂતોપકારકમ્ ।
દેવ્યાસ્તુ કવચં પુણ્યં તચ્છૃણુષ્વ મહામુને ॥ ૨॥

પ્રથમં શૈલપુત્રીતિ દ્વિતીયં બ્રહ્મચારિણી ।
તૃતીયં ચન્દ્રઘણ્ટેતિ કૂષ્માણ્ડેતિ ચતુર્થકમ્ ॥ ૩॥

પઞ્ચમં સ્કન્દમાતેતિ ષષ્ઠં કાત્યાયની તથા ।
સપ્તમં કાલરાત્રિશ્ચ મહાગૌરીતિ ચાષ્ટમમ્ ॥ ૪॥

નવમં સિદ્ધિદાત્રી ચ નવદુર્ગાઃ પ્રકીર્તિતાઃ ।
ઉક્તાન્યેતાનિ નામાનિ બ્રહ્મણૈવ મહાત્મના ॥ ૫॥

અગ્નિના દહ્યમાનાસ્તુ શત્રુમધ્યગતા રણે ।
વિષમે દુર્ગમે ચૈવ ભયાર્તાઃ શરણં ગતાઃ ॥ ૬।
ન તેષાં જાયતે કિઞ્ચિદશુભં રણસઙ્કટે ।
આપદં ન ચ પશ્યન્તિ શોકદુઃખભયઙ્કરીમ્ ॥ ૭॥

યૈસ્તુ ભક્ત્યા સ્મૃતા નિત્યં તેષાં વૃદ્ધિઃ પ્રજાયતે ।
યે ત્વાં સ્મરન્તિ દેવેશિ રક્ષસિ તાન્ન સંશયઃ ॥ ૮॥

પ્રેતસંસ્થા તુ ચામુણ્ડા વારાહી મહિષાસના ।
ઐન્દ્રી ગજસમારૂઢા વૈષ્ણવી ગરુડાસના ॥ ૯॥

નારસિંહી મહાવીર્યા શિવદૂતી મહાબલા ।
માહેશ્વરી વૃષારૂઢા કૌમારી શિખિવાહના ॥ ૧૦॥

લક્ષ્મીઃ પદ્માસના દેવી પદ્મહસ્તા હરિપ્રિયા ।
શ્વેતરૂપધરા દેવી ઈશ્વરી વૃષવાહના ॥ ૧૧॥

બ્રાહ્મી હંસસમારૂઢા સર્વાભરણભૂષિતા ।
ઇત્યેતા માતરઃ સર્વાઃ સર્વયોગસમન્વિતાઃ ॥ ૧૨॥

નાનાભરણશોભાઢ્યા નાનારત્નોપશોભિતાઃ ।
શ્રૈષ્ઠૈશ્ચ મૌક્તિકૈઃ સર્વા દિવ્યહારપ્રલમ્બિભિઃ ॥ ૧૩॥

ઇન્દ્રનીલૈર્મહાનીલૈઃ પદ્મરાગૈઃ સુશોભનૈઃ ।
દૃશ્યન્તે રથમારૂઢા દેવ્યઃ ક્રોધસમાકુલાઃ ॥ ૧૪॥

શઙ્ખં ચક્રં ગદાં શક્તિં હલં ચ મુસલાયુધમ્ ।
ખેટકં તોમરં ચૈવ પરશું પાશમેવ ચ ॥ ૧૫॥

કુન્તાયુધં ત્રિશૂલં ચ શાર્ઙ્ગમાયુધમુત્તમમ્ ।
દૈત્યાનાં દેહનાશાય ભક્તાનામભયાય ચ ॥ ૧૬॥

ધારયન્ત્યાયુધાનીત્થં દેવાનાં ચ હિતાય વૈ ।
નમસ્તેઽસ્તુ મહારૌદ્રે મહાઘોરપરાક્રમે ॥ ૧૭॥

મહાબલે મહોત્સાહે મહાભયવિનાશિનિ ।
ત્રાહિ માં દેવિ દુષ્પ્રેક્ષ્યે શત્રૂણાં ભયવર્ધિનિ ॥ ૧૮॥

પ્રાચ્યાં રક્ષતુ મામૈન્દ્રી આગ્નેય્યામગ્નિદેવતા ।
દક્ષિણેઽવતુ વારાહી નૈરૃત્યાં ખડ્ગધારિણી ॥ ૧૯॥

પ્રતીચ્યાં વારુણી રક્ષેદ્વાયવ્યાં મૃગવાહિની ।
ઉદીચ્યાં પાતુ કૌબેરી ઈશાન્યાં શૂલધારિણી ॥ ૨૦॥

ઊર્ધ્વં બ્રહ્માણી મે રક્ષેદધસ્તાદ્વૈષ્ણવી તથા ।
એવં દશ દિશો રક્ષેચ્ચામુણ્ડા શવવાહના ॥ ૨૧॥

જયા મામગ્રતઃ પાતુ વિજયા પાતુ પૃષ્ઠતઃ ।
અજિતા વામપાર્શ્વે તુ દક્ષિણે ચાપરાજિતા ॥ ૨૨॥

શિખાં મે દ્યોતિની રક્ષેદુમા મૂર્ધ્નિ વ્યવસ્થિતા ।
માલાધરી લલાટે ચ ભ્રુવૌ રક્ષેદ્યશસ્વિની ॥ ૨૩॥

નેત્રયોશ્ચિત્રનેત્રા ચ યમઘણ્ટા તુ પાર્શ્વકે ।
ત્રિનેત્રા ચ ત્રિશૂલેન ભ્રુવોર્મધ્યે ચ ચણ્ડિકા ॥ ૨૪॥

શઙ્ખિની ચક્ષુષોર્મધ્યે શ્રોત્રયોર્દ્વારવાસિની ।
કપોલૌ કાલિકા રક્ષેત્ કર્ણમૂલે તુ શઙ્કરી ॥ ૨૫॥

નાસિકાયાં સુગન્ધા ચ ઉત્તરોષ્ઠે ચ ચર્ચિકા ।
અધરે ચામૃતાબાલા જિહ્વાયાં ચ સરસ્વતી ॥ ૨૬॥

દન્તાન્ રક્ષતુ કૌમારી કણ્ઠદેશે તુ ચણ્ડિકા ।
ઘણ્ટિકાં ચિત્રઘણ્ટા ચ મહામાયા ચ તાલુકે ॥ ૨૭॥

કામાક્ષી ચિબુકં રક્ષેદ્વાચં મે સર્વમઙ્ગલા ।
ગ્રીવાયાં ભદ્રકાલી ચ પૃષ્ઠવંશે ધનુર્ધરી ॥ ૨૮॥

નીલગ્રીવા બહિઃ કણ્ઠે નલિકાં નલકૂબરી ।
સ્કન્ધયોઃ ખડ્ગિની રક્ષેદ્ બાહૂ મે વજ્રધારિણી ॥ ૨૯॥

હસ્તયોર્દણ્ડિની રક્ષેદમ્બિકા ચાઙ્ગુલીષુ ચ ।
નખાઞ્છૂલેશ્વરી રક્ષેત્ કુક્ષૌ રક્ષેન્નરેશ્વરી ॥ ૩૦॥

સ્તનૌ રક્ષેન્મહાદેવી મનઃશોકવિનાશિની ।
હૃદયે લલિતા દેવી ઉદરે શૂલધારિણી ॥ ૩૧॥

નાભૌ ચ કામિની રક્ષેદ્ ગુહ્યં ગુહ્યેશ્વરી તથા ।
મેઢ્રં રક્ષતુ દુર્ગન્ધા પાયું મે ગુહ્યવાહિની ॥ ૩૨॥

કટ્યાં ભગવતી રક્ષેદૂરૂ મે મેઘવાહના ।
જઙ્ઘે મહાબલા રક્ષેત્ જાનૂ માધવનાયિકા ॥ ૩૩॥

ગુલ્ફયોર્નારસિંહી ચ પાદપૃષ્ઠે તુ કૌશિકી ।
પાદાઙ્ગુલીઃ શ્રીધરી ચ તલં પાતાલવાસિની ॥ ૩૪॥

નખાન્ દંષ્ટ્રકરાલી ચ કેશાંશ્ચૈવોર્ધ્વકેશિની ।
રોમકૂપેષુ કૌમારી ત્વચં યોગીશ્વરી તથા ॥ ૩૫॥

રક્તમજ્જાવસામાંસાન્યસ્થિમેદાંસિ પાર્વતી ।
અન્ત્રાણિ કાલરાત્રિશ્ચ પિત્તં ચ મુકુટેશ્વરી ॥ ૩૬॥

પદ્માવતી પદ્મકોશે કફે ચૂડામણિસ્તથા ।
જ્વાલામુખી નખજ્વાલામભેદ્યા સર્વસન્ધિષુ ॥ ૩૭॥

શુક્રં બ્રહ્માણી મે રક્ષેચ્છાયાં છત્રેશ્વરી તથા ।
અહઙ્કારં મનો બુદ્ધિં રક્ષેન્મે ધર્મધારિણી ॥ ૩૮॥

પ્રાણાપાનૌ તથા વ્યાનમુદાનં ચ સમાનકમ્ ।
વજ્રહસ્તા ચ મે રક્ષેત્ પ્રાણાન્ કલ્યાણશોભના ॥ ૩૯॥

રસે રૂપે ચ ગન્ધે ચ શબ્દે સ્પર્શે ચ યોગિની ।
સત્ત્વં રજસ્તમશ્ચૈવ રક્ષેન્નારાયણી સદા ॥ ૪૦॥

આયૂ રક્ષતુ વારાહી ધર્મં રક્ષતુ પાર્વતી ।
યશઃ કીર્તિં ચ લક્ષ્મીં ચ સદા રક્ષતુ વૈષ્ણવી ॥ ૪૧॥

ગોત્રમિન્દ્રાણી મે રક્ષેત્ પશૂન્ રક્ષેચ્ચ ચણ્ડિકા ।
પુત્રાન્ રક્ષેન્મહાલક્ષ્મીર્ભાર્યાં રક્ષતુ ભૈરવી ॥ ૪૨॥

ધનેશ્વરી ધનં રક્ષેત્ કૌમારી કન્યકાં તથા ।
પન્થાનં સુપથા રક્ષેન્માર્ગં ક્ષેમઙ્કરી તથા ॥ ૪૩॥

રાજદ્વારે મહાલક્ષ્મીર્વિજયા સતત સ્થિતા ।
રક્ષાહીનં તુ યત્ સ્થાનં વર્જિતં કવચેન તુ ॥ ૪૪॥

તત્સર્વં રક્ષ મે દેવિ જયન્તી પાપનાશિની ।
સર્વરક્ષાકરં પુણ્યં કવચં સર્વદા જપેત્ ॥ ૪૫॥

ઇદં રહસ્યં વિપ્રર્ષે ભક્ત્યા તવ મયોદિતમ્ ।
પાદમેકં ન ગચ્છેત્ તુ યદીચ્છેચ્છુભમાત્મનઃ ॥ ૪૬॥

કવચેનાવૃતો નિત્યં યત્ર યત્રૈવ ગચ્છતિ ।
તત્ર તત્રાર્થલાભશ્વ વિજયઃ સાર્વકાલિકઃ ॥ ૪૭॥

યં યં ચિન્તયતે કામં તં તં પ્રાપ્નોતિ નિશ્ચિતમ્ ।
પરમૈશ્વર્યમતુલં પ્રાપ્સ્યતે ભૂતલે પુમાન્ ॥ ૪૮॥

નિર્ભયો જાયતે મર્ત્યઃ સઙ્ગ્રામેષ્વપરાજિતઃ ।
ત્રૈલોક્યે તુ ભવેત્પૂજ્યઃ કવચેનાવૃતઃ પુમાન્ ॥ ૪૯॥

ઇદં તુ દેવ્યાઃ કવચં દેવાનામપિ દુર્લભમ્ ।
યઃ પઠેત્પ્રયતો નિત્યં ત્રિસન્ધ્યં શ્રદ્ધયાન્વિતઃ ॥ ૫૦॥

દૈવીકલા ભવેત્તસ્ય ત્રૈલોક્યે ચાપરાજિતઃ ।
જીવેદ્વર્ષશતં સાગ્રમપમૃત્યુવિવર્જિતઃ ॥ ૫૧॥

નશ્યન્તિ વ્યાધયઃ સર્વે લૂતાવિસ્ફોટકાદયઃ ।
સ્થાવરં જઙ્ગમં ચૈવ કૃત્રિમં ચૈવ યદ્વિષમ્ ॥ ૫૨॥

અભિચારાણિ સર્વાણિ મન્ત્રયન્ત્રાણિ ભૂતલે ।
ભૂચરાઃ ખેચરાશ્ચૈવ કુલજાશ્ચૌપદેશિકાઃ ॥ ૫૩॥

સહજા કુલજા માલા ડાકિની શાકિની તથા ।
અન્તરિક્ષચરા ઘોરા ડાકિન્યશ્ચ મહારવાઃ ॥ ૫૪॥

ગ્રહભૂતપિશાચાશ્ચ યક્ષગન્ધર્વરાક્ષસાઃ ।
બ્રહ્મરાક્ષસવેતાલાઃ કૂષ્માણ્ડા ભૈરવાદયઃ ॥ ૫૫॥

નશ્યન્તિ દર્શનાત્તસ્ય કવચેનાવૃતો હિ યઃ ।
માનોન્નતિર્ભવેદ્રાજ્ઞસ્તેજોવૃદ્ધિઃ પરા ભવેત્ ॥ ૫૬॥

યશોવૃદ્ધિર્ભવેત્ પુંસાં કીર્તિવૃદ્ધિશ્ચ જાયતે ।
તસ્માત્ જપેત્ સદા ભક્તઃ કવચં કામદં મુને ॥ ૫૭॥

જપેત્ સપ્તશતીં ચણ્ડીં કૃત્વા તુ કવચં પુરા ।
નિર્વિઘ્નેન ભવેત્ સિદ્ધિશ્ચણ્ડીજપસમુદ્ભવા ॥ ૫૮॥

યાવદ્ભૂમણ્ડલં ધત્તે સશૈલવનકાનનમ્ ।
તાવત્તિષ્ઠતિ મેદિન્યાં સન્તતિઃ પુત્રપૌત્રિકી ॥ ૫૯॥

દેહાન્તે પરમં સ્થાનં સુરૈરપિ સુદુર્લભમ્ ।
પ્રાપ્નોતિ પુરુષો નિત્યં મહામાયાપ્રસાદતઃ ॥ ૬૦॥

તત્ર ગચ્છતિ ગત્વાસૌ પુનશ્ચાગમનં નહિ ।
લભતે પરમં સ્થાનં શિવેન સમતાં વ્રજેત્ ॥ ૬૧॥

॥ ઇતિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે હરિહરબ્રહ્મવિરચિતં
દેવીકવચં સમાપ્તમ્ ॥

॥ દેવી માહાત્મ્યમ્ ॥

॥ શ્રીદુર્ગાયૈ નમઃ ॥

॥ અથ શ્રીદુર્ગાસપ્તશતી ॥

॥ 1. મધુકૈટભવધો નામ પ્રથમોઽધ્યાયઃ ॥

વિનિયોગઃ
અસ્ય શ્રી પ્રથમચરિત્રસ્ય । બ્રહ્મા ઋષિઃ ।
મહાકાલી દેવતા । ગાયત્રી છન્દઃ । નન્દા શક્તિઃ ।
રક્તદન્તિકા બીજમ્ । અગ્નિસ્તત્ત્વમ્ ।
ઋગ્વેદઃ સ્વરૂપમ્ । શ્રીમહાકાલીપ્રીત્યર્થે
પ્રથમચરિત્રજપે વિનિયોગઃ ।

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ ખડ્ગં ચક્રગદેષુચાપપરિઘાઞ્છૂલં ભુશુણ્ડીં શિરઃ
શઙ્ખં સન્દધતીં કરૈસ્ત્રિનયનાં સર્વાઙ્ગભૂષાવૃતામ્ ।
નીલાશ્મદ્યુતિમાસ્યપાદદશકાં સેવે મહાકાલિકાં
યામસ્તૌત્સ્વપિતે હરૌ કમલજો હન્તું મધું કૈટભમ્ ॥

ૐ નમશ્ચણ્ડિકાયૈ ॥

ૐ ઐં માર્કણ્ડેય ઉવાચ ॥ ૧.૧॥

સાવર્ણિઃ સૂર્યતનયો યો મનુઃ કથ્યતેઽષ્ટમઃ ।
નિશામય તદુત્પત્તિં વિસ્તરાદ્ગદતો મમ ॥ ૧.૨॥

મહામાયાનુભાવેન યથા મન્વન્તરાધિપઃ ।
સ બભૂવ મહાભાગઃ સાવર્ણિસ્તનયો રવેઃ ॥ ૧.૩॥

સ્વારોચિષેઽન્તરે પૂર્વં ચૈત્રવંશસમુદ્ભવઃ ।
સુરથો નામ રાજાભૂત્સમસ્તે ક્ષિતિમણ્ડલે ॥ ૧.૪॥

તસ્ય પાલયતઃ સમ્યક્ પ્રજાઃ પુત્રાનિવૌરસાન્ ।
બભૂવુઃ શત્રવો ભૂપાઃ કોલાવિધ્વંસિનસ્તદા ॥ ૧.૫॥

તસ્ય તૈરભવદ્ યુદ્ધમતિપ્રબલદણ્ડિનઃ ।
ન્યૂનૈરપિ સ તૈર્યુદ્ધે કોલાવિધ્વંસિભિર્જિતઃ ॥ ૧.૬॥

તતઃ સ્વપુરમાયાતો નિજદેશાધિપોઽભવત્ ।
આક્રાન્તઃ સ મહાભાગસ્તૈસ્તદા પ્રબલારિભિઃ ॥ ૧.૭॥

અમાત્યૈર્બલિભિર્દુષ્ટૈર્દુર્બલસ્ય દુરાત્મભિઃ ।
કોશો બલં ચાપહૃતં તત્રાપિ સ્વપુરે તતઃ ॥ ૧.૮॥

તતો મૃગયાવ્યાજેન હૃતસ્વામ્યઃ સ ભૂપતિઃ ।
એકાકી હયમારુહ્ય જગામ ગહનં વનમ્ ॥ ૧.૯॥

સ તત્રાશ્રમમદ્રાક્ષીદ્દ્વિજવર્યસ્ય મેધસઃ ।
પ્રશાન્તશ્વાપદાકીર્ણં મુનિશિષ્યોપશોભિતમ્ ॥ ૧.૧૦॥

તસ્થૌ કઞ્ચિત્સ કાલં ચ મુનિના તેન સત્કૃતઃ ।
ઇતશ્ચેતશ્ચ વિચરંસ્તસ્મિન્ મુનિવરાશ્રમે ॥ ૧.૧૧॥

સોઽચિન્તયત્તદા તત્ર મમત્વાકૃષ્ટમાનસઃ ।
મત્પૂર્વૈઃ પાલિતં પૂર્વં મયા હીનં પુરં હિ તત્ ॥ ૧.૧૨॥

મદ્ભૃત્યૈસ્તૈરસદ્વૃત્તૈર્ધર્મતઃ પાલ્યતે ન વા ।
ન જાને સ પ્રધાનો મે શૂરો હસ્તી સદામદઃ ॥ ૧.૧૩॥

મમ વૈરિવશં યાતઃ કાન્ ભોગાનુપલપ્સ્યતે ।
યે મમાનુગતા નિત્યં પ્રસાદધનભોજનૈઃ ॥ ૧.૧૪॥

અનુવૃત્તિં ધ્રુવં તેઽદ્ય કુર્વન્ત્યન્યમહીભૃતામ્ ।
અસમ્યગ્વ્યયશીલૈસ્તૈઃ કુર્વદ્ભિઃ સતતં વ્યયમ્ ॥ ૧.૧૫॥

સઞ્ચિતઃ સોઽતિદુઃખેન ક્ષયં કોશો ગમિષ્યતિ ।
એતચ્ચાન્યચ્ચ સતતં ચિન્તયામાસ પાર્થિવઃ ॥ ૧.૧૬॥

તત્ર વિપ્રાશ્રમાભ્યાશે વૈશ્યમેકં દદર્શ સઃ ।
સ પૃષ્ટસ્તેન કસ્ત્વં ભો હેતુશ્ચાગમનેઽત્ર કઃ ॥ ૧.૧૭॥

સશોક ઇવ કસ્માત્ત્વં દુર્મના ઇવ લક્ષ્યસે ।
ઇત્યાકર્ણ્ય વચસ્તસ્ય ભૂપતેઃ પ્રણયોદિતમ્ ॥ ૧.૧૮॥

પ્રત્યુવાચ સ તં વૈશ્યઃ પ્રશ્રયાવનતો નૃપમ્ ॥ ૧.૧૯॥

વૈશ્ય ઉવાચ ॥ ૧.૨૦॥

સમાધિર્નામ વૈશ્યોઽહમુત્પન્નો ધનિનાં કુલે ॥ ૧.૨૧॥

પુત્રદારૈર્નિરસ્તશ્ચ ધનલોભાદસાધુભિઃ ।
વિહીનશ્ચ ધનૈર્દારૈઃ પુત્રૈરાદાય મે ધનમ્ ॥ ૧.૨૨॥

વનમભ્યાગતો દુઃખી નિરસ્તશ્ચાપ્તબન્ધુભિઃ ।
સોઽહં ન વેદ્મિ પુત્રાણાં કુશલાકુશલાત્મિકામ્ ॥ ૧.૨૩॥

પ્રવૃત્તિં સ્વજનાનાં ચ દારાણાં ચાત્ર સંસ્થિતઃ ।
કિં નુ તેષાં ગૃહે ક્ષેમમક્ષેમં કિં નુ સામ્પ્રતમ્ ॥ ૧.૨૪॥

કથં તે કિં નુ સદ્વૃત્તા દુર્વૃત્તાઃ કિં નુ મે સુતાઃ ॥ ૧.૨૫॥

રાજોવાચ ॥ ૧.૨૬॥

યૈર્નિરસ્તો ભવાઁલ્લુબ્ધૈઃ પુત્રદારાદિભિર્ધનૈઃ ॥ ૧.૨૭॥

તેષુ કિં ભવતઃ સ્નેહમનુબધ્નાતિ માનસમ્ ॥ ૧.૨૮॥

વૈશ્ય ઉવાચ ॥ ૧.૨૯॥

એવમેતદ્યથા પ્રાહ ભવાનસ્મદ્ગતં વચઃ ॥ ૧.૩૦॥

કિં કરોમિ ન બધ્નાતિ મમ નિષ્ઠુરતાં મનઃ ।
યૈઃ સન્ત્યજ્ય પિતૃસ્નેહં ધનલુબ્ધૈર્નિરાકૃતઃ ॥ ૧.૩૧॥

પતિસ્વજનહાર્દં ચ હાર્દિતેષ્વેવ મે મનઃ ।
કિમેતન્નાભિજાનામિ જાનન્નપિ મહામતે ॥ ૧.૩૨॥

યત્પ્રેમપ્રવણં ચિત્તં વિગુણેષ્વપિ બન્ધુષુ ।
તેષાં કૃતે મે નિઃશ્વાસો દૌર્મનસ્યં ચ જાયતે ॥ ૧.૩૩॥

કરોમિ કિં યન્ન મનસ્તેષ્વપ્રીતિષુ નિષ્ઠુરમ્ ॥ ૧.૩૪॥

માર્કણ્ડેય ઉવાચ ॥ ૧.૩૫॥

તતસ્તૌ સહિતૌ વિપ્ર તં મુનિં સમુપસ્થિતૌ ॥ ૧.૩૬॥

સમાધિર્નામ વૈશ્યોઽસૌ સ ચ પાર્થિવસત્તમઃ ।
કૃત્વા તુ તૌ યથાન્યાયં યથાર્હં તેન સંવિદમ્ ॥ ૧.૩૭॥

ઉપવિષ્ટૌ કથાઃ કાશ્ચિચ્ચક્રતુર્વૈશ્યપાર્થિવૌ ॥ ૧.૩૮॥

રાજોવાચ ॥ ૧.૩૯॥

ભગવંસ્ત્વામહં પ્રષ્ટુમિચ્છામ્યેકં વદસ્વ તત્ ॥ ૧.૪૦॥

દુઃખાય યન્મે મનસઃ સ્વચિત્તાયત્તતાં વિના ।
મમત્વં ગતરાજ્યસ્ય રાજ્યાઙ્ગેષ્વખિલેષ્વપિ ॥ ૧.૪૧॥

જાનતોઽપિ યથાજ્ઞસ્ય કિમેતન્મુનિસત્તમ ।
અયં ચ નિકૃતઃ પુત્રૈર્દારૈર્ભૃત્યૈસ્તથોજ્ઝિતઃ ॥ ૧.૪૨॥

સ્વજનેન ચ સન્ત્યક્તસ્તેષુ હાર્દી તથાપ્યતિ ।
એવમેષ તથાહં ચ દ્વાવપ્યત્યન્તદુઃખિતૌ ॥ ૧.૪૩॥

દૃષ્ટદોષેઽપિ વિષયે મમત્વાકૃષ્ટમાનસૌ ।
તત્કિમેતન્મહાભાગ યન્મોહો જ્ઞાનિનોરપિ ॥ ૧.૪૪॥

મમાસ્ય ચ ભવત્યેષા વિવેકાન્ધસ્ય મૂઢતા ॥ ૧.૪૫॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧.૪૬॥

જ્ઞાનમસ્તિ સમસ્તસ્ય જન્તોર્વિષયગોચરે ॥ ૧.૪૭॥

વિષયાશ્ચ મહાભાગ યાન્તિ ચૈવં પૃથક્પૃથક્ ।
દિવાન્ધાઃ પ્રાણિનઃ કેચિદ્રાત્રાવન્ધાસ્તથાપરે ॥ ૧.૪૮॥

કેચિદ્દિવા તથા રાત્રૌ પ્રાણિનસ્તુલ્યદૃષ્ટયઃ ।
જ્ઞાનિનો મનુજાઃ સત્યં કિં તુ તે ન હિ કેવલમ્ ॥ ૧.૪૯॥

યતો હિ જ્ઞાનિનઃ સર્વે પશુપક્ષિમૃગાદયઃ ।
જ્ઞાનં ચ તન્મનુષ્યાણાં યત્તેષાં મૃગપક્ષિણામ્ ॥ ૧.૫૦॥

મનુષ્યાણાં ચ યત્તેષાં તુલ્યમન્યત્તથોભયોઃ ।
જ્ઞાનેઽપિ સતિ પશ્યૈતાન્ પતઙ્ગાઞ્છાવચઞ્ચુષુ ॥ ૧.૫૧॥

કણમોક્ષાદૃતાન્ મોહાત્પીડ્યમાનાનપિ ક્ષુધા ।
માનુષા મનુજવ્યાઘ્ર સાભિલાષાઃ સુતાન્ પ્રતિ ॥ ૧.૫૨॥

લોભાત્ પ્રત્યુપકારાય નન્વેતાન્ કિં ન પશ્યસિ ।
તથાપિ મમતાવર્ત્તે મોહગર્તે નિપાતિતાઃ ॥ ૧.૫૩॥

મહામાયાપ્રભાવેણ સંસારસ્થિતિકારિણા ।
તન્નાત્ર વિસ્મયઃ કાર્યો યોગનિદ્રા જગત્પતેઃ ॥ ૧.૫૪॥

મહામાયા હરેશ્ચૈષા તયા સમ્મોહ્યતે જગત્ ।
જ્ઞાનિનામપિ ચેતાંસિ દેવી ભગવતી હિ સા ॥ ૧.૫૫॥

બલાદાકૃષ્ય મોહાય મહામાયા પ્રયચ્છતિ ।
તયા વિસૃજ્યતે વિશ્વં જગદેતચ્ચરાચરમ્ ॥ ૧.૫૬॥

સૈષા પ્રસન્ના વરદા નૃણાં ભવતિ મુક્તયે ।
સા વિદ્યા પરમા મુક્તેર્હેતુભૂતા સનાતની ॥ ૧.૫૭॥

સંસારબન્ધહેતુશ્ચ સૈવ સર્વેશ્વરેશ્વરી ॥ ૧.૫૮॥

રાજોવાચ ॥ ૧.૫૯॥

ભગવન્ કા હિ સા દેવી મહામાયેતિ યાં ભવાન્ ॥ ૧.૬૦॥

બ્રવીતિ કથમુત્પન્ના સા કર્માસ્યાશ્ચ કિં દ્વિજ ।
યત્પ્રભાવા ચ સા દેવી યત્સ્વરૂપા યદુદ્ભવા ॥ ૧.૬૧॥

તત્સર્વં શ્રોતુમિચ્છામિ ત્વત્તો બ્રહ્મવિદાં વર ॥ ૧.૬૨॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧.૬૩॥

નિત્યૈવ સા જગન્મૂર્તિસ્તયા સર્વમિદં તતમ્ ॥ ૧.૬૪॥

તથાપિ તત્સમુત્પત્તિર્બહુધા શ્રૂયતાં મમ ।
દેવાનાં કાર્યસિદ્ધ્યર્થમાવિર્ભવતિ સા યદા ॥ ૧.૬૫॥

ઉત્પન્નેતિ તદા લોકે સા નિત્યાપ્યભિધીયતે ।
યોગનિદ્રાં યદા વિષ્ણુર્જગત્યેકાર્ણવીકૃતે ॥ ૧.૬૬॥

આસ્તીર્ય શેષમભજત્ કલ્પાન્તે ભગવાન્ પ્રભુઃ ।
તદા દ્વાવસુરૌ ઘોરૌ વિખ્યાતૌ મધુકૈટભૌ ॥ ૧.૬૭॥

વિષ્ણુકર્ણમલોદ્ભૂતૌ હન્તું બ્રહ્માણમુદ્યતૌ ।
સ નાભિકમલે વિષ્ણોઃ સ્થિતો બ્રહ્મા પ્રજાપતિઃ ॥ ૧.૬૮॥

દૃષ્ટ્વા તાવસુરૌ ચોગ્રૌ પ્રસુપ્તં ચ જનાર્દનમ્ ।
તુષ્ટાવ યોગનિદ્રાં તામેકાગ્રહૃદયઃ સ્થિતઃ ॥ ૧.૬૯॥

વિબોધનાર્થાય હરેર્હરિનેત્રકૃતાલયામ્ ।
વિશ્વેશ્વરીં જગદ્ધાત્રીં સ્થિતિસંહારકારિણીમ્ ॥ ૧.૭૦॥

નિદ્રાં ભગવતીં વિષ્ણોરતુલાં તેજસઃ પ્રભુઃ ॥ ૧.૭૧॥

બ્રહ્મોવાચ ॥ ૧.૭૨॥

ત્વં સ્વાહા ત્વં સ્વધા ત્વં હિ વષટ્કારઃ સ્વરાત્મિકા ॥ ૧.૭૩॥

સુધા ત્વમક્ષરે નિત્યે ત્રિધા માત્રાત્મિકા સ્થિતા ।
અર્ધમાત્રા સ્થિતા નિત્યા યાનુચ્ચાર્યાવિશેષતઃ ॥ ૧.૭૪॥

ત્વમેવ સન્ધ્યા સાવિત્રી ત્વં દેવિ જનની પરા ।
ત્વયૈતદ્ધાર્યતે વિશ્વં ત્વયૈતત્ સૃજ્યતે જગત્ ॥ ૧.૭૫॥

ત્વયૈતત્ પાલ્યતે દેવિ ત્વમત્સ્યન્તે ચ સર્વદા ।
વિસૃષ્ટૌ સૃષ્ટિરૂપા ત્વં સ્થિતિરૂપા ચ પાલને ॥ ૧.૭૬॥

તથા સંહૃતિરૂપાન્તે જગતોઽસ્ય જગન્મયે ।
મહાવિદ્યા મહામાયા મહામેધા મહાસ્મૃતિઃ ॥ ૧.૭૭॥

મહામોહા ચ ભવતી મહાદેવી મહેશ્વરી ।
પ્રકૃતિસ્ત્વં ચ સર્વસ્ય ગુણત્રયવિભાવિની ॥ ૧.૭૮॥

કાલરાત્રિર્મહારાત્રિર્મોહરાત્રિશ્ચ દારુણા ।
ત્વં શ્રીસ્ત્વમીશ્વરી ત્વં હ્રીસ્ત્વં બુદ્ધિર્બોધલક્ષણા ॥ ૧.૭૯॥

લજ્જા પુષ્ટિસ્તથા તુષ્ટિસ્ત્વં શાન્તિઃ ક્ષાન્તિરેવ ચ ।
ખડ્ગિની શૂલિની ઘોરા ગદિની ચક્રિણી તથા ॥ ૧.૮૦॥

શઙ્ખિની ચાપિની બાણભુશુણ્ડીપરિઘાયુધા ।
સૌમ્યા સૌમ્યતરાશેષસૌમ્યેભ્યસ્ત્વતિસુન્દરી ॥ ૧.૮૧॥

પરાપરાણાં પરમા ત્વમેવ પરમેશ્વરી ।
યચ્ચ કિઞ્ચિત્ક્વચિદ્વસ્તુ સદસદ્વાખિલાત્મિકે ॥ ૧.૮૨॥

તસ્ય સર્વસ્ય યા શક્તિઃ સા ત્વં કિં સ્તૂયસે મયા ।
યયા ત્વયા જગત્સ્રષ્ટા જગત્પાત્યત્તિ યો જગત્ ॥ ૧.૮૩॥

સોઽપિ નિદ્રાવશં નીતઃ કસ્ત્વાં સ્તોતુમિહેશ્વરઃ ।
વિષ્ણુઃ શરીરગ્રહણમહમીશાન એવ ચ ॥ ૧.૮૪॥

કારિતાસ્તે યતોઽતસ્ત્વાં કઃ સ્તોતું શક્તિમાન્ ભવેત્ ।
સા ત્વમિત્થં પ્રભાવૈઃ સ્વૈરુદારૈર્દેવિ સંસ્તુતા ॥ ૧.૮૫॥

મોહયૈતૌ દુરાધર્ષાવસુરૌ મધુકૈટભૌ ।
પ્રબોધં ચ જગત્સ્વામી નીયતામચ્યુતો લઘુ ॥ ૧.૮૬॥

બોધશ્ચ ક્રિયતામસ્ય હન્તુમેતૌ મહાસુરૌ ॥ ૧.૮૭॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧.૮૮॥

એવં સ્તુતા તદા દેવી તામસી તત્ર વેધસા ॥ ૧.૮૯॥

વિષ્ણોઃ પ્રબોધનાર્થાય નિહન્તું મધુકૈટભૌ ।
નેત્રાસ્યનાસિકાબાહુહૃદયેભ્યસ્તથોરસઃ ॥ ૧.૯૦॥

નિર્ગમ્ય દર્શને તસ્થૌ બ્રહ્મણોઽવ્યક્તજન્મનઃ ।
ઉત્તસ્થૌ ચ જગન્નાથસ્તયા મુક્તો જનાર્દનઃ ॥ ૧.૯૧॥

એકાર્ણવેઽહિશયનાત્તતઃ સ દદૃશે ચ તૌ ।
મધુકૈટભૌ દુરાત્માનાવતિવીર્યપરાક્રમૌ ॥ ૧.૯૨॥

ક્રોધરક્તેક્ષણાવત્તું બ્રહ્માણં જનિતોદ્યમૌ ।
સમુત્થાય તતસ્તાભ્યાં યુયુધે ભગવાન્ હરિઃ ॥ ૧.૯૩॥

પઞ્ચવર્ષસહસ્રાણિ બાહુપ્રહરણો વિભુઃ ।
તાવપ્યતિબલોન્મત્તૌ મહામાયાવિમોહિતૌ ॥ ૧.૯૪॥

ઉક્તવન્તૌ વરોઽસ્મત્તો વ્રિયતામિતિ કેશવમ્ ॥ ૧.૯૫॥

શ્રીભગવાનુવાચ ॥ ૧.૯૬॥

ભવેતામદ્ય મે તુષ્ટૌ મમ વધ્યાવુભાવપિ ॥ ૧.૯૭॥

કિમન્યેન વરેણાત્ર એતાવદ્ધિ વૃતં મયા ॥ ૧.૯૮॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧.૯૯॥

વઞ્ચિતાભ્યામિતિ તદા સર્વમાપોમયં જગત્ ॥ ૧.૧૦૦॥

વિલોક્ય તાભ્યાં ગદિતો ભગવાન્ કમલેક્ષણઃ ।
આવાં જહિ ન યત્રોર્વી સલિલેન પરિપ્લુતા ॥ ૧.૧૦૧॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧.૧૦૨॥

તથેત્યુક્ત્વા ભગવતા શઙ્ખચક્રગદાભૃતા ।
કૃત્વા ચક્રેણ વૈ છિન્ને જઘને શિરસી તયોઃ ॥ ૧.૧૦૩॥

એવમેષા સમુત્પન્ના બ્રહ્મણા સંસ્તુતા સ્વયમ્ ।
પ્રભાવમસ્યા દેવ્યાસ્તુ ભૂયઃ શ‍ૃણુ વદામિ તે ॥ ૧.૧૦૪॥

। ઐં ૐ ।

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
મધુકૈટભવધો નામ પ્રથમોઽધ્યાયઃ ॥ ૧॥

॥ 2. મહિષાસુરસૈન્યવધો નામ દ્વિતીયોઽધ્યાયઃ ॥

વિનિયોગઃ
અસ્ય શ્રી મધ્યમચરિત્રસ્ય વિષ્ણુરૃષિઃ ।
શ્રીમહાલક્ષ્મીર્દેવતા ।
ઉષ્ણિક્ છન્દઃ । શાકમ્ભરી શક્તિઃ । દુર્ગા બીજમ્ ।
વાયુસ્તત્ત્વમ્ ।
યજુર્વેદઃ સ્વરૂપમ્ । શ્રીમહાલક્ષ્મીપ્રીત્યર્થે
મધ્યમચરિત્રજપે વિનિયોગઃ ।

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ અક્ષસ્રક્પરશૂ ગદેષુકુલિશં પદ્મં ધનુઃ કુણ્ડિકાં
દણ્ડં શક્તિમસિં ચ ચર્મ જલજં ઘણ્ટાં સુરાભાજનમ્ ।
શૂલં પાશસુદર્શને ચ દધતીં હસ્તૈઃ પ્રવાલપ્રભાં
સેવે સૈરિભમર્દિનીમિહ મહાલક્ષ્મીં સરોજસ્થિતામ્ ॥

ૐ હ્રીં ઋષિરુવાચ ॥ ૨.૧॥

દેવાસુરમભૂદ્યુદ્ધં પૂર્ણમબ્દશતં પુરા ।
મહિષેઽસુરાણામધિપે દેવાનાં ચ પુરન્દરે ॥ ૨.૨॥

તત્રાસુરૈર્મહાવીર્યૈર્દેવસૈન્યં પરાજિતમ્ ।
જિત્વા ચ સકલાન્ દેવાનિન્દ્રોઽભૂન્મહિષાસુરઃ ॥ ૨.૩॥

તતઃ પરાજિતા દેવાઃ પદ્મયોનિં પ્રજાપતિમ્ ।
પુરસ્કૃત્ય ગતાસ્તત્ર યત્રેશગરુડધ્વજૌ ॥ ૨.૪॥

યથાવૃત્તં તયોસ્તદ્વન્મહિષાસુરચેષ્ટિતમ્ ।
ત્રિદશાઃ કથયામાસુર્દેવાભિભવવિસ્તરમ્ ॥ ૨.૫॥

સૂર્યેન્દ્રાગ્ન્યનિલેન્દૂનાં યમસ્ય વરુણસ્ય ચ ।
અન્યેષાં ચાધિકારાન્સ સ્વયમેવાધિતિષ્ઠતિ ॥ ૨.૬॥

સ્વર્ગાન્નિરાકૃતાઃ સર્વે તેન દેવગણા ભુવિ ।
વિચરન્તિ યથા મર્ત્યા મહિષેણ દુરાત્મના ॥ ૨.૭॥

એતદ્વઃ કથિતં સર્વમમરારિવિચેષ્ટિતમ્ ।
શરણં વઃ પ્રપન્નાઃ સ્મો વધસ્તસ્ય વિચિન્ત્યતામ્ ॥ ૨.૮॥

ઇત્થં નિશમ્ય દેવાનાં વચાંસિ મધુસૂદનઃ ।
ચકાર કોપં શમ્ભુશ્ચ ભ્રુકુટીકુટિલાનનૌ ॥ ૨.૯॥

તતોઽતિકોપપૂર્ણસ્ય ચક્રિણો વદનાત્તતઃ ।
નિશ્ચક્રામ મહત્તેજો બ્રહ્મણઃ શઙ્કરસ્ય ચ ॥ ૨.૧૦॥

અન્યેષાં ચૈવ દેવાનાં શક્રાદીનાં શરીરતઃ ।
નિર્ગતં સુમહત્તેજસ્તચ્ચૈક્યં સમગચ્છત ॥ ૨.૧૧॥

અતીવ તેજસઃ કૂટં જ્વલન્તમિવ પર્વતમ્ ।
દદૃશુસ્તે સુરાસ્તત્ર જ્વાલાવ્યાપ્તદિગન્તરમ્ ॥ ૨.૧૨॥

અતુલં તત્ર તત્તેજઃ સર્વદેવશરીરજમ્ ।
એકસ્થં તદભૂન્નારી વ્યાપ્તલોકત્રયં ત્વિષા ॥ ૨.૧૩॥

યદભૂચ્છામ્ભવં તેજસ્તેનાજાયત તન્મુખમ્ ।
યામ્યેન ચાભવન્ કેશા બાહવો વિષ્ણુતેજસા ॥ ૨.૧૪॥

સૌમ્યેન સ્તનયોર્યુગ્મં મધ્યં ચૈન્દ્રેણ ચાભવત્ ।
વારુણેન ચ જઙ્ઘોરૂ નિતમ્બસ્તેજસા ભુવઃ ॥ ૨.૧૫॥

બ્રહ્મણસ્તેજસા પાદૌ તદઙ્ગુલ્યોઽર્કતેજસા ।
વસૂનાં ચ કરાઙ્ગુલ્યઃ કૌબેરેણ ચ નાસિકા ॥ ૨.૧૬॥

તસ્યાસ્તુ દન્તાઃ સમ્ભૂતાઃ પ્રાજાપત્યેન તેજસા ।
નયનત્રિતયં જજ્ઞે તથા પાવકતેજસા ॥ ૨.૧૭॥

ભ્રુવૌ ચ સન્ધ્યયોસ્તેજઃ શ્રવણાવનિલસ્ય ચ ।
અન્યેષાં ચૈવ દેવાનાં સમ્ભવસ્તેજસાં શિવા ॥ ૨.૧૮॥

તતઃ સમસ્તદેવાનાં તેજોરાશિસમુદ્ભવામ્ ।
તાં વિલોક્ય મુદં પ્રાપુરમરા મહિષાર્દિતાઃ ।
તતો દેવા દદુસ્તસ્યૈ સ્વાનિ સ્વાન્યાયુધાનિ ચ ॥ ૨.૧૯॥

શૂલં શૂલાદ્વિનિષ્કૃષ્ય દદૌ તસ્યૈ પિનાકધૃક્ ।
ચક્રં ચ દત્તવાન્ કૃષ્ણઃ સમુત્પાટ્ય સ્વચક્રતઃ ॥ ૨.૨૦॥

શઙ્ખં ચ વરુણઃ શક્તિં દદૌ તસ્યૈ હુતાશનઃ ।
મારુતો દત્તવાંશ્ચાપં બાણપૂર્ણે તથેષુધી ॥ ૨.૨૧॥

વજ્રમિન્દ્રઃ સમુત્પાટ્ય કુલિશાદમરાધિપઃ ।
દદૌ તસ્યૈ સહસ્રાક્ષો ઘણ્ટામૈરાવતાદ્ગજાત્ ॥ ૨.૨૨॥

કાલદણ્ડાદ્યમો દણ્ડં પાશં ચામ્બુપતિર્દદૌ ।
પ્રજાપતિશ્ચાક્ષમાલાં દદૌ બ્રહ્મા કમણ્ડલુમ્ ॥ ૨.૨૩॥

સમસ્તરોમકૂપેષુ નિજરશ્મીન્ દિવાકરઃ ।
કાલશ્ચ દત્તવાન્ ખડ્ગં તસ્યૈ ચર્મ ચ નિર્મલમ્ ॥ ૨.૨૪॥

ક્ષીરોદશ્ચામલં હારમજરે ચ તથામ્બરે ।
ચૂડામણિં તથા દિવ્યં કુણ્ડલે કટકાનિ ચ ॥ ૨.૨૫॥

અર્ધચન્દ્રં તથા શુભ્રં કેયૂરાન્ સર્વબાહુષુ ।
નૂપુરૌ વિમલૌ તદ્વદ્ ગ્રૈવેયકમનુત્તમમ્ ॥ ૨.૨૬॥

અઙ્ગુલીયકરત્નાનિ સમસ્તાસ્વઙ્ગુલીષુ ચ ।
વિશ્વકર્મા દદૌ તસ્યૈ પરશું ચાતિનિર્મલમ્ ॥ ૨.૨૭॥

અસ્ત્રાણ્યનેકરૂપાણિ તથાભેદ્યં ચ દંશનમ્ ।
અમ્લાનપઙ્કજાં માલાં શિરસ્યુરસિ ચાપરામ્ ॥ ૨.૨૮॥

અદદજ્જલધિસ્તસ્યૈ પઙ્કજં ચાતિશોભનમ્ ।
હિમવાન્ વાહનં સિંહં રત્નાનિ વિવિધાનિ ચ ॥ ૨.૨૯॥

દદાવશૂન્યં સુરયા પાનપાત્રં ધનાધિપઃ ।
શેષશ્ચ સર્વનાગેશો મહામણિવિભૂષિતમ્ ॥ ૨.૩૦॥

નાગહારં દદૌ તસ્યૈ ધત્તે યઃ પૃથિવીમિમામ્ ।
અન્યૈરપિ સુરૈર્દેવી ભૂષણૈરાયુધૈસ્તથા ॥ ૨.૩૧॥

સમ્માનિતા નનાદોચ્ચૈઃ સાટ્ટહાસં મુહુર્મુહુઃ ।
તસ્યા નાદેન ઘોરેણ કૃત્સ્નમાપૂરિતં નભઃ ॥ ૨.૩૨॥

અમાયતાતિમહતા પ્રતિશબ્દો મહાનભૂત્ ।
ચુક્ષુભુઃ સકલા લોકાઃ સમુદ્રાશ્ચ ચકમ્પિરે ॥ ૨.૩૩॥

ચચાલ વસુધા ચેલુઃ સકલાશ્ચ મહીધરાઃ ।
જયેતિ દેવાશ્ચ મુદા તામૂચુઃ સિંહવાહિનીમ્ ॥ ૨.૩૪॥

તુષ્ટુવુર્મુનયશ્ચૈનાં ભક્તિનમ્રાત્મમૂર્તયઃ ।
દૃષ્ટ્વા સમસ્તં સઙ્ક્ષુબ્ધં ત્રૈલોક્યમમરારયઃ ॥ ૨.૩૫॥

સન્નદ્ધાખિલસૈન્યાસ્તે સમુત્તસ્થુરુદાયુધાઃ ।
આઃ કિમેતદિતિ ક્રોધાદાભાષ્ય મહિષાસુરઃ ॥ ૨.૩૬॥

અભ્યધાવત તં શબ્દમશેષૈરસુરૈર્વૃતઃ ।
સ દદર્શ તતો દેવીં વ્યાપ્તલોકત્રયાં ત્વિષા ॥ ૨.૩૭॥

પાદાક્રાન્ત્યા નતભુવં કિરીટોલ્લિખિતામ્બરામ્ ।
ક્ષોભિતાશેષપાતાલાં ધનુર્જ્યાનિઃસ્વનેન તામ્ ॥ ૨.૩૮॥

દિશો ભુજસહસ્રેણ સમન્તાદ્વ્યાપ્ય સંસ્થિતામ્ ।
તતઃ પ્રવવૃતે યુદ્ધં તયા દેવ્યા સુરદ્વિષામ્ ॥ ૨.૩૯॥

શસ્ત્રાસ્ત્રૈર્બહુધા મુક્તૈરાદીપિતદિગન્તરમ્ ।
મહિષાસુરસેનાનીશ્ચિક્ષુરાખ્યો મહાસુરઃ ॥ ૨.૪૦॥

યુયુધે ચામરશ્ચાન્યૈશ્ચતુરઙ્ગબલાન્વિતઃ ।
રથાનામયુતૈઃ ષડ્ભિરુદગ્રાખ્યો મહાસુરઃ ॥ ૨.૪૧॥

અયુધ્યતાયુતાનાં ચ સહસ્રેણ મહાહનુઃ ।
પઞ્ચાશદ્ભિશ્ચ નિયુતૈરસિલોમા મહાસુરઃ ॥ ૨.૪૨॥

અયુતાનાં શતૈઃ ષડ્ભિર્બાષ્કલો યુયુધે રણે ।
ગજવાજિસહસ્રૌઘૈરનેકૈઃ પરિવારિતઃ ॥ ૨.૪૩॥

વૃતો રથાનાં કોટ્યા ચ યુદ્ધે તસ્મિન્નયુધ્યત ।
બિડાલાખ્યોઽયુતાનાં ચ પઞ્ચાશદ્ભિરથાયુતૈઃ ॥ ૨.૪૪॥

યુયુધે સંયુગે તત્ર રથાનાં પરિવારિતઃ ।
અન્યે ચ તત્રાયુતશો રથનાગહયૈર્વૃતાઃ ॥ ૨.૪૫॥

યુયુધુઃ સંયુગે દેવ્યા સહ તત્ર મહાસુરાઃ ।
કોટિકોટિસહસ્રૈસ્તુ રથાનાં દન્તિનાં તથા ॥ ૨.૪૬॥

હયાનાં ચ વૃતો યુદ્ધે તત્રાભૂન્મહિષાસુરઃ ।
તોમરૈર્ભિન્દિપાલૈશ્ચ શક્તિભિર્મુસલૈસ્તથા ॥ ૨.૪૭॥

યુયુધુઃ સંયુગે દેવ્યા ખડ્ગૈઃ પરશુપટ્ટિશૈઃ ।
કેચિચ્ચ ચિક્ષિપુઃ શક્તીઃ કેચિત્ પાશાંસ્તથાપરે ॥ ૨.૪૮॥

દેવીં ખડ્ગપ્રહારૈસ્તુ તે તાં હન્તું પ્રચક્રમુઃ ।
સાપિ દેવી તતસ્તાનિ શસ્ત્રાણ્યસ્ત્રાણિ ચણ્ડિકા ॥ ૨.૪૯॥

લીલયૈવ પ્રચિચ્છેદ નિજશસ્ત્રાસ્ત્રવર્ષિણી ।
અનાયસ્તાનના દેવી સ્તૂયમાના સુરર્ષિભિઃ ॥ ૨.૫૦॥

મુમોચાસુરદેહેષુ શસ્ત્રાણ્યસ્ત્રાણિ ચેશ્વરી ।
સોઽપિ ક્રુદ્ધો ધુતસટો દેવ્યા વાહનકેસરી ॥ ૨.૫૧॥

ચચારાસુરસૈન્યેષુ વનેષ્વિવ હુતાશનઃ ।
નિઃશ્વાસાન્ મુમુચે યાંશ્ચ યુધ્યમાના રણેઽમ્બિકા ॥ ૨.૫૨॥

ત એવ સદ્યઃ સમ્ભૂતા ગણાઃ શતસહસ્રશઃ ।
યુયુધુસ્તે પરશુભિર્ભિન્દિપાલાસિપટ્ટિશૈઃ ॥ ૨.૫૩॥

નાશયન્તોઽસુરગણાન્ દેવીશક્ત્યુપબૃંહિતાઃ ।
અવાદયન્ત પટહાન્ ગણાઃ શઙ્ખાંસ્તથાપરે ॥ ૨.૫૪॥

મૃદઙ્ગાંશ્ચ તથૈવાન્યે તસ્મિન્ યુદ્ધમહોત્સવે ।
તતો દેવી ત્રિશૂલેન ગદયા શક્તિવૃષ્ટિભિઃ ॥ ૨.૫૫॥

ખડ્ગાદિભિશ્ચ શતશો નિજઘાન મહાસુરાન્ ।
પાતયામાસ ચૈવાન્યાન્ ઘણ્ટાસ્વનવિમોહિતાન્ ॥ ૨.૫૬॥

અસુરાન્ ભુવિ પાશેન બદ્ધ્વા ચાન્યાનકર્ષયત્ ।
કેચિદ્ દ્વિધાકૃતાસ્તીક્ષ્ણૈઃ ખડ્ગપાતૈસ્તથાપરે ॥ ૨.૫૭॥

વિપોથિતા નિપાતેન ગદયા ભુવિ શેરતે ।
વેમુશ્ચ કેચિદ્રુધિરં મુસલેન ભૃશં હતાઃ ॥ ૨.૫૮॥

કેચિન્નિપતિતા ભૂમૌ ભિન્નાઃ શૂલેન વક્ષસિ ।
નિરન્તરાઃ શરૌઘેણ કૃતાઃ કેચિદ્રણાજિરે ॥ ૨.૫૯॥

શ્યેનાનુકારિણઃ પ્રાણાન્ મુમુચુસ્ત્રિદશાર્દનાઃ ।
કેષાઞ્ચિદ્ બાહવશ્છિન્નાશ્છિન્નગ્રીવાસ્તથાપરે ॥ ૨.૬૦॥

શિરાંસિ પેતુરન્યેષામન્યે મધ્યે વિદારિતાઃ ।
વિચ્છિન્નજઙ્ઘાસ્ત્વપરે પેતુરુર્વ્યાં મહાસુરાઃ ॥ ૨.૬૧॥

એકબાહ્વક્ષિચરણાઃ કેચિદ્દેવ્યા દ્વિધાકૃતાઃ ।
છિન્નેઽપિ ચાન્યે શિરસિ પતિતાઃ પુનરુત્થિતાઃ ॥ ૨.૬૨॥

કબન્ધા યુયુધુર્દેવ્યા ગૃહીતપરમાયુધાઃ ।
નનૃતુશ્ચાપરે તત્ર યુદ્ધે તૂર્યલયાશ્રિતાઃ ॥ ૨.૬૩॥

કબન્ધાશ્છિન્નશિરસઃ ખડ્ગશક્ત્યૃષ્ટિપાણયઃ ।
તિષ્ઠ તિષ્ઠેતિ ભાષન્તો દેવીમન્યે મહાસુરાઃ ॥ ૨.૬૪॥

પાતિતૈ રથનાગાશ્વૈરસુરૈશ્ચ વસુન્ધરા ।
અગમ્યા સાભવત્તત્ર યત્રાભૂત્ સ મહારણઃ ॥ ૨.૬૫॥

શોણિતૌઘા મહાનદ્યઃ સદ્યસ્તત્ર પ્રસુસ્રુવુઃ ।
મધ્યે ચાસુરસૈન્યસ્ય વારણાસુરવાજિનામ્ ॥ ૨.૬૬॥

ક્ષણેન તન્મહાસૈન્યમસુરાણાં તથામ્બિકા ।
નિન્યે ક્ષયં યથા વહ્નિસ્તૃણદારુમહાચયમ્ ॥ ૨.૬૭॥

સ ચ સિંહો મહાનાદમુત્સૃજન્ ધુતકેસરઃ ।
શરીરેભ્યોઽમરારીણામસૂનિવ વિચિન્વતિ ॥ ૨.૬૮॥

દેવ્યા ગણૈશ્ચ તૈસ્તત્ર કૃતં યુદ્ધં તથાસુરૈઃ ।
યથૈષાં તુતુષુર્દેવાઃ પુષ્પવૃષ્ટિમુચો દિવિ ॥ ૨.૬૯॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
મહિષાસુરસૈન્યવધો નામ દ્વિતીયોઽધ્યાયઃ ॥ ૨॥

॥ 3. મહિષાસુરવધો નામ તૃતીયોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ ઉદ્યદ્ભાનુસહસ્રકાન્તિમરુણક્ષૌમાં શિરોમાલિકાં
રક્તાલિપ્તપયોધરાં જપવટીં વિદ્યામભીતિં વરમ્ ।
હસ્તાબ્જૈર્દધતીં ત્રિનેત્રવિલસદ્વક્ત્રારવિન્દશ્રિયં
દેવીં બદ્ધહિમાંશુરત્નમુકુટાં વન્દેઽરવિન્દસ્થિતામ્ ।

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૩.૧॥

નિહન્યમાનં તત્સૈન્યમવલોક્ય મહાસુરઃ ।
સેનાનીશ્ચિક્ષુરઃ કોપાદ્યયૌ યોદ્ધુમથામ્બિકામ્ ॥ ૩.૨॥

સ દેવીં શરવર્ષેણ વવર્ષ સમરેઽસુરઃ ।
યથા મેરુગિરેઃ શ‍ૃઙ્ગં તોયવર્ષેણ તોયદઃ ॥ ૩.૩॥

તસ્ય છિત્વા તતો દેવી લીલયૈવ શરોત્કરાન્ ।
જઘાન તુરગાન્બાણૈર્યન્તારં ચૈવ વાજિનામ્ ॥ ૩.૪॥

ચિચ્છેદ ચ ધનુઃ સદ્યો ધ્વજં ચાતિસમુચ્છૃતમ્ ।
વિવ્યાધ ચૈવ ગાત્રેષુ છિન્નધન્વાનમાશુગૈઃ ॥ ૩.૫॥

સચ્છિન્નધન્વા વિરથો હતાશ્વો હતસારથિઃ ।
અભ્યધાવત તાં દેવીં ખડ્ગચર્મધરોઽસુરઃ ॥ ૩.૬॥

સિંહમાહત્ય ખડ્ગેન તીક્ષ્ણધારેણ મૂર્ધનિ ।
આજઘાન ભુજે સવ્યે દેવીમપ્યતિવેગવાન્ ॥ ૩.૭॥

તસ્યાઃ ખડ્ગો ભુજં પ્રાપ્ય પફાલ નૃપનન્દન ।
તતો જગ્રાહ શૂલં સ કોપાદરુણલોચનઃ ॥ ૩.૮॥

ચિક્ષેપ ચ તતસ્તત્તુ ભદ્રકાલ્યાં મહાસુરઃ ।
જાજ્વલ્યમાનં તેજોભી રવિબિમ્બમિવામ્બરાત્ ॥ ૩.૯॥

દૃષ્ટ્વા તદાપતચ્છૂલં દેવી શૂલમમુઞ્ચત ।
તેન તચ્છતધા નીતં શૂલં સ ચ મહાસુરઃ ॥ ૩.૧૦॥

હતે તસ્મિન્મહાવીર્યે મહિષસ્ય ચમૂપતૌ ।
આજગામ ગજારૂઢશ્ચામરસ્ત્રિદશાર્દનઃ ॥ ૩.૧૧॥

સોઽપિ શક્તિં મુમોચાથ દેવ્યાસ્તામમ્બિકા દ્રુતમ્ ।
હુઙ્કારાભિહતાં ભૂમૌ પાતયામાસ નિષ્પ્રભામ્ ॥ ૩.૧૨॥

ભગ્નાં શક્તિં નિપતિતાં દૃષ્ટ્વા ક્રોધસમન્વિતઃ ।
ચિક્ષેપ ચામરઃ શૂલં બાણૈસ્તદપિ સાચ્છિનત્ ॥ ૩.૧૩॥

તતઃ સિંહઃ સમુત્પત્ય ગજકુમ્ભાન્તરે સ્થિતઃ ।
બાહુયુદ્ધેન યુયુધે તેનોચ્ચૈસ્ત્રિદશારિણા ॥ ૩.૧૪॥

યુધ્યમાનૌ તતસ્તૌ તુ તસ્માન્નાગાન્મહીં ગતૌ ।
યુયુધાતેઽતિસંરબ્ધૌ પ્રહારૈરતિદારુણૈઃ ॥ ૩.૧૫॥

તતો વેગાત્ ખમુત્પત્ય નિપત્ય ચ મૃગારિણા ।
કરપ્રહારેણ શિરશ્ચામરસ્ય પૃથક્ કૃતમ્ ॥ ૩.૧૬॥

ઉદગ્રશ્ચ રણે દેવ્યા શિલાવૃક્ષાદિભિર્હતઃ ।
દન્તમુષ્ટિતલૈશ્ચૈવ કરાલશ્ચ નિપાતિતઃ ॥ ૩.૧૭॥

દેવી ક્રુદ્ધા ગદાપાતૈશ્ચૂર્ણયામાસ ચોદ્ધતમ્ ।
બાષ્કલં ભિન્દિપાલેન બાણૈસ્તામ્રં તથાન્ધકમ્ ॥ ૩.૧૮॥

ઉગ્રાસ્યમુગ્રવીર્યં ચ તથૈવ ચ મહાહનુમ્ ।
ત્રિનેત્રા ચ ત્રિશૂલેન જઘાન પરમેશ્વરી ॥ ૩.૧૯॥

બિડાલસ્યાસિના કાયાત્ પાતયામાસ વૈ શિરઃ ।
દુર્ધરં દુર્મુખં ચોભૌ શરૈર્નિન્યે યમક્ષયમ્ ॥ ૩.૨૦॥

એવં સઙ્ક્ષીયમાણે તુ સ્વસૈન્યે મહિષાસુરઃ ।
માહિષેણ સ્વરૂપેણ ત્રાસયામાસ તાન્ ગણાન્ ॥ ૩.૨૧॥

કાંશ્ચિત્તુણ્ડપ્રહારેણ ખુરક્ષેપૈસ્તથાપરાન્ ।
લાઙ્ગૂલતાડિતાંશ્ચાન્યાન્ શ‍ૃઙ્ગાભ્યાં ચ વિદારિતાન્ ॥ ૩.૨૨॥

વેગેન કાંશ્ચિદપરાન્નાદેન ભ્રમણેન ચ ।
નિઃશ્વાસપવનેનાન્યાન્પાતયામાસ ભૂતલે ॥ ૩.૨૩॥

નિપાત્ય પ્રમથાનીકમભ્યધાવત સોઽસુરઃ ।
સિંહં હન્તું મહાદેવ્યાઃ કોપં ચક્રે તતોઽમ્બિકા ॥ ૩.૨૪॥

સોઽપિ કોપાન્મહાવીર્યઃ ખુરક્ષુણ્ણમહીતલઃ ।
શ‍ૃઙ્ગાભ્યાં પર્વતાનુચ્ચાંશ્ચિક્ષેપ ચ નનાદ ચ ॥ ૩.૨૫॥

વેગભ્રમણવિક્ષુણ્ણા મહી તસ્ય વ્યશીર્યત ।
લાઙ્ગૂલેનાહતશ્ચાબ્ધિઃ પ્લાવયામાસ સર્વતઃ ॥ ૩.૨૬॥

ધુતશ‍ૃઙ્ગવિભિન્નાશ્ચ ખણ્ડં ખણ્ડં યયુર્ઘનાઃ ।
શ્વાસાનિલાસ્તાઃ શતશો નિપેતુર્નભસોઽચલાઃ ॥ ૩.૨૭॥

ઇતિ ક્રોધસમાધ્માતમાપતન્તં મહાસુરમ્ ।
દૃષ્ટ્વા સા ચણ્ડિકા કોપં તદ્વધાય તદાકરોત્ ॥ ૩.૨૮॥

સા ક્ષિપ્ત્વા તસ્ય વૈ પાશં તં બબન્ધ મહાસુરમ્ ।
તત્યાજ માહિષં રૂપં સોઽપિ બદ્ધો મહામૃધે ॥ ૩.૨૯॥

તતઃ સિંહોઽભવત્સદ્યો યાવત્તસ્યામ્બિકા શિરઃ ।
છિનત્તિ તાવત્ પુરુષઃ ખડ્ગપાણિરદૃશ્યત ॥ ૩.૩૦॥

તત એવાશુ પુરુષં દેવી ચિચ્છેદ સાયકૈઃ ।
તં ખડ્ગચર્મણા સાર્ધં તતઃ સોઽભૂન્મહાગજઃ ॥ ૩.૩૧॥

કરેણ ચ મહાસિંહં તં ચકર્ષ જગર્જ ચ ।
કર્ષતસ્તુ કરં દેવી ખડ્ગેન નિરકૃન્તત ॥ ૩.૩૨॥

તતો મહાસુરો ભૂયો માહિષં વપુરાસ્થિતઃ ।
તથૈવ ક્ષોભયામાસ ત્રૈલોક્યં સચરાચરમ્ ॥ ૩.૩૩॥

તતઃ ક્રુદ્ધા જગન્માતા ચણ્ડિકા પાનમુત્તમમ્ ।
પપૌ પુનઃ પુનશ્ચૈવ જહાસારુણલોચના ॥ ૩.૩૪॥

નનર્દ ચાસુરઃ સોઽપિ બલવીર્યમદોદ્ધતઃ ।
વિષાણાભ્યાં ચ ચિક્ષેપ ચણ્ડિકાં પ્રતિ ભૂધરાન્ ॥ ૩.૩૫॥

સા ચ તાન્પ્રહિતાંસ્તેન ચૂર્ણયન્તી શરોત્કરૈઃ ।
ઉવાચ તં મદોદ્ધૂતમુખરાગાકુલાક્ષરમ્ ॥ ૩.૩૬॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૩.૩૭॥

ગર્જ ગર્જ ક્ષણં મૂઢ મધુ યાવત્પિબામ્યહમ્ ।
મયા ત્વયિ હતેઽત્રૈવ ગર્જિષ્યન્ત્યાશુ દેવતાઃ ॥ ૩.૩૮॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૩.૩૯॥

એવમુક્ત્વા સમુત્પત્ય સારૂઢા તં મહાસુરમ્ ।
પાદેનાક્રમ્ય કણ્ઠે ચ શૂલેનૈનમતાડયત્ ॥ ૩.૪૦॥

તતઃ સોઽપિ પદાક્રાન્તસ્તયા નિજમુખાત્તદા ।
અર્ધનિષ્ક્રાન્ત એવાસીદ્દેવ્યા વીર્યેણ સંવૃતઃ ॥ ૩.૪૧॥

અર્ધનિષ્ક્રાન્ત એવાસૌ યુધ્યમાનો મહાસુરઃ ।
તયા મહાસિના દેવ્યા શિરશ્છિત્ત્વા નિપાતિતઃ ॥ ૩.૪૨॥

તતો હાહાકૃતં સર્વં દૈત્યસૈન્યં નનાશ તત્ ।
પ્રહર્ષં ચ પરં જગ્મુઃ સકલા દેવતાગણાઃ ॥ ૩.૪૩॥

તુષ્ટુવુસ્તાં સુરા દેવીં સહદિવ્યૈર્મહર્ષિભિઃ ।
જગુર્ગન્ધર્વપતયો નનૃતુશ્ચાપ્સરોગણાઃ ॥ ૩.૪૪॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
મહિષાસુરવધો નામ તૃતીયોઽધ્યાયઃ ॥ ૩॥

॥ 4. શક્રાદિસ્તુતિર્નામ ચતુર્થોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ કાલાભ્રાભાં કટાક્ષૈરરિકુલભયદાં મૌલિબદ્ધેન્દુરેખાં
શઙ્ખં ચક્રં કૃપાણં ત્રિશિખમપિ કરૈરુદ્વહન્તીં ત્રિનેત્રામ્ ।
સિંહસ્કન્ધાધિરૂઢાં ત્રિભુવનમખિલં તેજસા પૂરયન્તીં
ધ્યાયેદ્દુર્ગાં જયાખ્યાં ત્રિદશપરિવૃતાં સેવિતાં સિદ્ધિકામૈઃ ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૪.૧॥

શક્રાદયઃ સુરગણા નિહતેઽતિવીર્યે
તસ્મિન્દુરાત્મનિ સુરારિબલે ચ દેવ્યા ।
તાં તુષ્ટુવુઃ પ્રણતિનમ્રશિરોધરાંસા
વાગ્ભિઃ પ્રહર્ષપુલકોદ્ગમચારુદેહાઃ ॥ ૪.૨॥

દેવ્યા યયા તતમિદં જગદાત્મશક્ત્યા
નિઃશેષદેવગણશક્તિસમૂહમૂર્ત્યા ।
તામમ્બિકામખિલદેવમહર્ષિપૂજ્યાં
ભક્ત્યા નતાઃ સ્મ વિદધાતુ શુભાનિ સા નઃ ॥ ૪.૩॥

યસ્યાઃ પ્રભાવમતુલં ભગવાનનન્તો
બ્રહ્મા હરશ્ચ ન હિ વક્તુમલં બલં ચ ।
સા ચણ્ડિકાખિલજગત્પરિપાલનાય
નાશાય ચાશુભભયસ્ય મતિં કરોતુ ॥ ૪.૪॥

યા શ્રીઃ સ્વયં સુકૃતિનાં ભવનેષ્વલક્ષ્મીઃ
પાપાત્મનાં કૃતધિયાં હૃદયેષુ બુદ્ધિઃ ।
શ્રદ્ધા સતાં કુલજનપ્રભવસ્ય લજ્જા
તાં ત્વાં નતાઃ સ્મ પરિપાલય દેવિ વિશ્વમ્ ॥ ૪.૫॥

કિં વર્ણયામ તવ રૂપમચિન્ત્યમેતત્
કિઞ્ચાતિવીર્યમસુરક્ષયકારિ ભૂરિ ।
કિં ચાહવેષુ ચરિતાનિ તવાતિ યાનિ
સર્વેષુ દેવ્યસુરદેવગણાદિકેષુ ॥ ૪.૬॥

હેતુઃ સમસ્તજગતાં ત્રિગુણાપિ દોષૈ-
ર્ન જ્ઞાયસે હરિહરાદિભિરપ્યપારા ।
સર્વાશ્રયાખિલમિદં જગદંશભૂત-
મવ્યાકૃતા હિ પરમા પ્રકૃતિસ્ત્વમાદ્યા ॥ ૪.૭॥

યસ્યાઃ સમસ્તસુરતા સમુદીરણેન
તૃપ્તિં પ્રયાતિ સકલેષુ મખેષુ દેવિ ।
સ્વાહાસિ વૈ પિતૃગણસ્ય ચ તૃપ્તિહેતુ-
રુચ્ચાર્યસે ત્વમત એવ જનૈઃ સ્વધા ચ ॥ ૪.૮॥

યા મુક્તિહેતુરવિચિન્ત્યમહાવ્રતા ત્વં
અભ્યસ્યસે સુનિયતેન્દ્રિયતત્ત્વસારૈઃ ।
મોક્ષાર્થિભિર્મુનિભિરસ્તસમસ્તદોષૈ-
ર્વિદ્યાસિ સા ભગવતી પરમા હિ દેવિ ॥ ૪.૯॥

શબ્દાત્મિકા સુવિમલર્ગ્યજુષાં નિધાન-
મુદ્ગીથરમ્યપદપાઠવતાં ચ સામ્નામ્ ।
દેવિ ત્રયી ભગવતી ભવભાવનાય
વાર્તાસિ સર્વજગતાં પરમાર્તિહન્ત્રી ॥ ૪.૧૦॥

મેધાસિ દેવિ વિદિતાખિલશાસ્ત્રસારા
દુર્ગાસિ દુર્ગભવસાગરનૌરસઙ્ગા ।
શ્રીઃ કૈટભારિહૃદયૈકકૃતાધિવાસા
ગૌરી ત્વમેવ શશિમૌલિકૃતપ્રતિષ્ઠા ॥ ૪.૧૧॥

ઈષત્સહાસમમલં પરિપૂર્ણચન્દ્ર-
બિમ્બાનુકારિ કનકોત્તમકાન્તિકાન્તમ્ ।
અત્યદ્ભુતં પ્રહૃતમાત્તરુષા તથાપિ
વક્ત્રં વિલોક્ય સહસા મહિષાસુરેણ ॥ ૪.૧૨॥

દૃષ્ટ્વા તુ દેવિ કુપિતં ભ્રુકુટીકરાલ-
મુદ્યચ્છશાઙ્કસદૃશચ્છવિ યન્ન સદ્યઃ ।
પ્રાણાન્ મુમોચ મહિષસ્તદતીવ ચિત્રં
કૈર્જીવ્યતે હિ કુપિતાન્તકદર્શનેન ॥ ૪.૧૩॥

દેવિ પ્રસીદ પરમા ભવતી ભવાય
સદ્યો વિનાશયસિ કોપવતી કુલાનિ ।
વિજ્ઞાતમેતદધુનૈવ યદસ્તમેત-
ન્નીતં બલં સુવિપુલં મહિષાસુરસ્ય ॥ ૪.૧૪॥

તે સમ્મતા જનપદેષુ ધનાનિ તેષાં
તેષાં યશાંસિ ન ચ સીદતિ બન્ધુવર્ગઃ ।
ધન્યાસ્ત એવ નિભૃતાત્મજભૃત્યદારા
યેષાં સદાભ્યુદયદા ભવતી પ્રસન્ના ॥ ૪.૧૫॥

ધર્મ્યાણિ દેવિ સકલાનિ સદૈવ કર્મા-
ણ્યત્યાદૃતઃ પ્રતિદિનં સુકૃતી કરોતિ ।
સ્વર્ગં પ્રયાતિ ચ તતો ભવતી પ્રસાદા-
લ્લોકત્રયેઽપિ ફલદા નનુ દેવિ તેન ॥ ૪.૧૬॥

દુર્ગે સ્મૃતા હરસિ ભીતિમશેષજન્તોઃ
સ્વસ્થૈઃ સ્મૃતા મતિમતીવ શુભાં દદાસિ ।
દારિદ્ર્યદુઃખભયહારિણિ કા ત્વદન્યા
સર્વોપકારકરણાય સદાર્દ્રચિત્તા ॥ ૪.૧૭॥

એભિર્હતૈર્જગદુપૈતિ સુખં તથૈતે
કુર્વન્તુ નામ નરકાય ચિરાય પાપમ્ ।
સઙ્ગ્રામમૃત્યુમધિગમ્ય દિવં પ્રયાન્તુ
મત્વેતિ નૂનમહિતાન્વિનિહંસિ દેવિ ॥ ૪.૧૮॥

દૃષ્ટ્વૈવ કિં ન ભવતી પ્રકરોતિ ભસ્મ
સર્વાસુરાનરિષુ યત્પ્રહિણોષિ શસ્ત્રમ્ ।
લોકાન્પ્રયાન્તુ રિપવોઽપિ હિ શસ્ત્રપૂતા
ઇત્થં મતિર્ભવતિ તેષ્વહિતેષુસાધ્વી ॥ ૪.૧૯॥

ખડ્ગપ્રભાનિકરવિસ્ફુરણૈસ્તથોગ્રૈઃ
શૂલાગ્રકાન્તિનિવહેન દૃશોઽસુરાણામ્ ।
યન્નાગતા વિલયમંશુમદિન્દુખણ્ડ-
યોગ્યાનનં તવ વિલોકયતાં તદેતત્ ॥ ૪.૨૦॥

દુર્વૃત્તવૃત્તશમનં તવ દેવિ શીલં
રૂપં તથૈતદવિચિન્ત્યમતુલ્યમન્યૈઃ ।
વીર્યં ચ હન્તૃ હૃતદેવપરાક્રમાણાં
વૈરિષ્વપિ પ્રકટિતૈવ દયા ત્વયેત્થમ્ ॥ ૪.૨૧॥

કેનોપમા ભવતુ તેઽસ્ય પરાક્રમસ્ય
રૂપં ચ શત્રુભયકાર્યતિહારિ કુત્ર ।
ચિત્તે કૃપા સમરનિષ્ઠુરતા ચ દૃષ્ટા
ત્વય્યેવ દેવિ વરદે ભુવનત્રયેઽપિ ॥ ૪.૨૨॥

ત્રૈલોક્યમેતદખિલં રિપુનાશનેન
ત્રાતં ત્વયા સમરમૂર્ધનિ તેઽપિ હત્વા ।
નીતા દિવં રિપુગણા ભયમપ્યપાસ્તમ્
અસ્માકમુન્મદસુરારિભવં નમસ્તે ॥ ૪.૨૩॥

શૂલેન પાહિ નો દેવિ પાહિ ખડ્ગેન ચામ્બિકે ।
ઘણ્ટાસ્વનેન નઃ પાહિ ચાપજ્યાનિઃસ્વનેન ચ ॥ ૪.૨૪॥

પ્રાચ્યાં રક્ષ પ્રતીચ્યાં ચ ચણ્ડિકે રક્ષ દક્ષિણે ।
ભ્રામણેનાત્મશૂલસ્ય ઉત્તરસ્યાં તથેશ્વરિ ॥ ૪.૨૫॥

સૌમ્યાનિ યાનિ રૂપાણિ ત્રૈલોક્યે વિચરન્તિ તે ।
યાનિ ચાત્યન્તઘોરાણિ તૈ રક્ષાસ્માંસ્તથા ભુવમ્ ॥ ૪.૨૬॥

ખડ્ગશૂલગદાદીનિ યાનિ ચાસ્ત્રાનિ તેઽમ્બિકે ।
કરપલ્લવસઙ્ગીનિ તૈરસ્માન્રક્ષ સર્વતઃ ॥ ૪.૨૭॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૪.૨૮॥

એવં સ્તુતા સુરૈર્દિવ્યૈઃ કુસુમૈર્નન્દનોદ્ભવૈઃ ।
અર્ચિતા જગતાં ધાત્રી તથા ગન્ધાનુલેપનૈઃ ॥ ૪.૨૯॥

ભક્ત્યા સમસ્તૈસ્ત્રિદશૈર્દિવ્યૈર્ધૂપૈઃ સુધૂપિતા ।
પ્રાહ પ્રસાદસુમુખી સમસ્તાન્ પ્રણતાન્ સુરાન્ ॥ ૪.૩૦॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૪.૩૧॥

વ્રિયતાં ત્રિદશાઃ સર્વે યદસ્મત્તોઽભિવાઞ્છિતમ્ ॥ ૪.૩૨॥

દેવા ઊચુઃ ॥ ૪.૩૩॥

ભગવત્યા કૃતં સર્વં ન કિઞ્ચિદવશિષ્યતે ॥ ૪.૩૪॥

યદયં નિહતઃ શત્રુરસ્માકં મહિષાસુરઃ ।
યદિ ચાપિ વરો દેયસ્ત્વયાસ્માકં મહેશ્વરિ ॥ ૪.૩૫॥

સંસ્મૃતા સંસ્મૃતા ત્વં નો હિંસેથાઃ પરમાપદઃ ।
યશ્ચ મર્ત્યઃ સ્તવૈરેભિસ્ત્વાં સ્તોષ્યત્યમલાનને ॥ ૪.૩૬॥

તસ્ય વિત્તર્દ્ધિવિભવૈર્ધનદારાદિસમ્પદામ્ ।
વૃદ્ધયેઽસ્મત્પ્રસન્ના ત્વં ભવેથાઃ સર્વદામ્બિકે ॥ ૪.૩૭॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૪.૩૮॥

ઇતિ પ્રસાદિતા દેવૈર્જગતોઽર્થે તથાત્મનઃ ।
તથેત્યુક્ત્વા ભદ્રકાલી બભૂવાન્તર્હિતા નૃપ ॥ ૪.૩૯॥

ઇત્યેતત્કથિતં ભૂપ સમ્ભૂતા સા યથા પુરા ।
દેવી દેવશરીરેભ્યો જગત્ત્રયહિતૈષિણી ॥ ૪.૪૦॥

પુનશ્ચ ગૌરીદેહાત્સા સમુદ્ભૂતા યથાભવત્ ।
વધાય દુષ્ટદૈત્યાનાં તથા શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૪.૪૧॥

રક્ષણાય ચ લોકાનાં દેવાનામુપકારિણી ।
તચ્છૃણુષ્વ મયાખ્યાતં યથાવત્કથયામિ તે ॥ ૪.૪૨॥

। હ્રીં ૐ ।

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે
દેવીમાહાત્મ્યે શક્રાદિસ્તુતિર્નામ ચતુર્થોઽધ્યાયઃ ॥ ૪॥

॥ 5. દેવ્યા દૂતસંવાદો નામ પઞ્ચમોઽધ્યાયઃ ॥

વિનિયોગઃ
અસ્ય શ્રી ઉત્તરચરિત્રસ્ય રુદ્ર ઋષિઃ ।
શ્રીમહાસરસ્વતી દેવતા ।
અનુષ્ટુપ્ છન્દઃ । ભીમા શક્તિઃ । ભ્રામરી બીજમ્ ।
સૂર્યસ્તત્ત્વમ્ ।
સામવેદઃ સ્વરૂપમ્ । શ્રીમહાસરસ્વતીપ્રીત્યર્થે
ઉત્તરચરિત્રપાઠે વિનિયોગઃ ।

। ધ્યાનમ્ ।
ઘણ્ટાશૂલહલાનિ શઙ્ખમુસલે ચક્રં ધનુઃ સાયકં
હસ્તાબ્જૈર્દધતીં ઘનાન્તવિલસચ્છીતાંશુતુલ્યપ્રભામ્ ।
ગૌરીદેહસમુદ્ભવાં ત્રિજગતામાધારભૂતાં મહા-
પૂર્વામત્ર સરસ્વતીમનુભજે શુમ્ભાદિદૈત્યાર્દિનીમ્ ॥

ૐ ક્લીં ઋષિરુવાચ ॥ ૫.૧॥

પુરા શુમ્ભનિશુમ્ભાભ્યામસુરાભ્યાં શચીપતેઃ ।
ત્રૈલોક્યં યજ્ઞભાગાશ્ચ હૃતા મદબલાશ્રયાત્ ॥ ૫.૨॥

તાવેવ સૂર્યતાં તદ્વદધિકારં તથૈન્દવમ્ ।
કૌબેરમથ યામ્યં ચ ચક્રાતે વરુણસ્ય ચ ॥ ૫.૩॥

તાવેવ પવનર્દ્ધિં ચ ચક્રતુર્વહ્નિકર્મ ચ ।
તતો દેવા વિનિર્ધૂતા ભ્રષ્ટરાજ્યાઃ પરાજિતાઃ ॥ ૫.૪॥

હૃતાધિકારાસ્ત્રિદશાસ્તાભ્યાં સર્વે નિરાકૃતાઃ ।
મહાસુરાભ્યાં તાં દેવીં સંસ્મરન્ત્યપરાજિતામ્ ॥ ૫.૫॥

તયાસ્માકં વરો દત્તો યથાપત્સુ સ્મૃતાખિલાઃ ।
ભવતાં નાશયિષ્યામિ તત્ક્ષણાત્પરમાપદઃ ॥ ૫.૬॥

ઇતિ કૃત્વા મતિં દેવા હિમવન્તં નગેશ્વરમ્ ।
જગ્મુસ્તત્ર તતો દેવીં વિષ્ણુમાયાં પ્રતુષ્ટુવુઃ ॥ ૫.૭॥

દેવા ઊચુઃ ॥ ૫.૮॥

નમો દેવ્યૈ મહાદેવ્યૈ શિવાયૈ સતતં નમઃ ।
નમઃ પ્રકૃત્યૈ ભદ્રાયૈ નિયતાઃ પ્રણતાઃ સ્મ તામ્ ॥ ૫.૯॥

રૌદ્રાયૈ નમો નિત્યાયૈ ગૌર્યૈ ધાત્ર્યૈ નમો નમઃ ।
જ્યોત્સ્નાયૈ ચેન્દુરૂપિણ્યૈ સુખાયૈ સતતં નમઃ ॥ ૫.૧૦॥

કલ્યાણ્યૈ પ્રણતાં વૃદ્ધ્યૈ સિદ્ધ્યૈ કુર્મો નમો નમઃ ।
નૈરૃત્યૈ ભૂભૃતાં લક્ષ્મ્યૈ શર્વાણ્યૈ તે નમો નમઃ ॥ ૫.૧૧॥

દુર્ગાયૈ દુર્ગપારાયૈ સારાયૈ સર્વકારિણ્યૈ ।
ખ્યાત્યૈ તથૈવ કૃષ્ણાયૈ ધૂમ્રાયૈ સતતં નમઃ ॥ ૫.૧૨॥

અતિસૌમ્યાતિરૌદ્રાયૈ નતાસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ।
નમો જગત્પ્રતિષ્ઠાયૈ દેવ્યૈ કૃત્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૧૩॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ વિષ્ણુમાયેતિ શબ્દિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૧૪-૧૬॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ ચેતનેત્યભિધીયતે ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૧૭-૧૯॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ બુદ્ધિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૨૦-૨૨॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ નિદ્રારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૨૩-૨૫॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ ક્ષુધારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૨૬-૨૮॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ છાયારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૨૯-૩૧॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ શક્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૩૨-૩૪॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ તૃષ્ણારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૩૫-૩૭॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ ક્ષાન્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૩૮-૪૦॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ જાતિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૪૧-૪૩॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ લજ્જારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૪૪-૪૬॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ શાન્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૪૭-૪૯॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ શ્રદ્ધારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૫૦-૫૨॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ કાન્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૫૩-૫૫॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ લક્ષ્મીરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૫૬-૫૮॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ વૃત્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૫૯-૬૧॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ સ્મૃતિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૬૨-૬૪॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ દયારૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૬૫-૬૭॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ તુષ્ટિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૬૮-૭૦॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ માતૃરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૭૧-૭૩॥

યા દેવી સર્વભૂતેષુ ભ્રાન્તિરૂપેણ સંસ્થિતા ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૭૪-૭૬॥

ઇન્દ્રિયાણામધિષ્ઠાત્રી ભૂતાનાં ચાખિલેષુ યા ।
ભૂતેષુ સતતં તસ્યૈ વ્યાપ્ત્યૈ દેવ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૭૭॥

ચિતિરૂપેણ યા કૃત્સ્નમેતદ્ વ્યાપ્ય સ્થિતા જગત્ ।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ ॥ ૫.૭૮-૮૦॥

સ્તુતા સુરૈઃ પૂર્વમભીષ્ટસંશ્રયા-
ત્તથા સુરેન્દ્રેણ દિનેષુ સેવિતા ।
કરોતુ સા નઃ શુભહેતુરીશ્વરી
શુભાનિ ભદ્રાણ્યભિહન્તુ ચાપદઃ ॥ ૫.૮૧॥

યા સામ્પ્રતં ચોદ્ધતદૈત્યતાપિતૈ-
રસ્માભિરીશા ચ સુરૈર્નમસ્યતે ।
યા ચ સ્મૃતા તત્ક્ષણમેવ હન્તિ નઃ
સર્વાપદો ભક્તિવિનમ્રમૂર્તિભિઃ ॥ ૫.૮૨॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૫.૮૩॥

એવં સ્તવાભિયુક્તાનાં દેવાનાં તત્ર પાર્વતી ।
સ્નાતુમભ્યાયયૌ તોયે જાહ્નવ્યા નૃપનન્દન ॥ ૫.૮૪॥

સાબ્રવીત્તાન્ સુરાન્ સુભ્રૂર્ભવદ્ભિઃ સ્તૂયતેઽત્ર કા ।
શરીરકોશતશ્ચાસ્યાઃ સમુદ્ભૂતાબ્રવીચ્છિવા ॥ ૫.૮૫॥

સ્તોત્રં મમૈતત્ક્રિયતે શુમ્ભદૈત્યનિરાકૃતૈઃ ।
દેવૈઃ સમેતૈઃ સમરે નિશુમ્ભેન પરાજિતૈઃ ॥ ૫.૮૬॥

શરીરકોશાદ્યત્તસ્યાઃ પાર્વત્યા નિઃસૃતામ્બિકા ।
કૌશિકીતિ સમસ્તેષુ તતો લોકેષુ ગીયતે ॥ ૫.૮૭॥

તસ્યાં વિનિર્ગતાયાં તુ કૃષ્ણાભૂત્સાપિ પાર્વતી ।
કાલિકેતિ સમાખ્યાતા હિમાચલકૃતાશ્રયા ॥ ૫.૮૮॥

તતોઽમ્બિકાં પરં રૂપં બિભ્રાણાં સુમનોહરમ્ ।
દદર્શ ચણ્ડો મુણ્ડશ્ચ ભૃત્યૌ શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૫.૮૯॥

તાભ્યાં શુમ્ભાય ચાખ્યાતા સાતીવ સુમનોહરા ।
કાપ્યાસ્તે સ્ત્રી મહારાજ ભાસયન્તી હિમાચલમ્ ॥ ૫.૯૦॥

નૈવ તાદૃક્ ક્વચિદ્રૂપં દૃષ્ટં કેનચિદુત્તમમ્ ।
જ્ઞાયતાં કાપ્યસૌ દેવી ગૃહ્યતાં ચાસુરેશ્વર ॥ ૫.૯૧॥

સ્ત્રીરત્નમતિચાર્વઙ્ગી દ્યોતયન્તી દિશસ્ત્વિષા ।
સા તુ તિષ્ઠતિ દૈત્યેન્દ્ર તાં ભવાન્ દ્રષ્ટુમર્હતિ ॥ ૫.૯૨॥

યાનિ રત્નાનિ મણયો ગજાશ્વાદીનિ વૈ પ્રભો ।
ત્રૈલોક્યે તુ સમસ્તાનિ સામ્પ્રતં ભાન્તિ તે ગૃહે ॥ ૫.૯૩॥

ઐરાવતઃ સમાનીતો ગજરત્નં પુરન્દરાત્ ।
પારિજાતતરુશ્ચાયં તથૈવોચ્ચૈઃશ્રવા હયઃ ॥ ૫.૯૪॥

વિમાનં હંસસંયુક્તમેતત્તિષ્ઠતિ તેઽઙ્ગણે ।
રત્નભૂતમિહાનીતં યદાસીદ્વેધસોઽદ્ભુતમ્ ॥ ૫.૯૫॥

નિધિરેષ મહાપદ્મઃ સમાનીતો ધનેશ્વરાત્ ।
કિઞ્જલ્કિનીં દદૌ ચાબ્ધિર્માલામમ્લાનપઙ્કજામ્ ॥ ૫.૯૬॥

છત્રં તે વારુણં ગેહે કાઞ્ચનસ્રાવિ તિષ્ઠતિ ।
તથાયં સ્યન્દનવરો યઃ પુરાસીત્પ્રજાપતેઃ ॥ ૫.૯૭॥

મૃત્યોરુત્ક્રાન્તિદા નામ શક્તિરીશ ત્વયા હૃતા ।
પાશઃ સલિલરાજસ્ય ભ્રાતુસ્તવ પરિગ્રહે ॥ ૫.૯૮॥

નિશુમ્ભસ્યાબ્ધિજાતાશ્ચ સમસ્તા રત્નજાતયઃ ।
વહ્નિરપિ દદૌ તુભ્યમગ્નિશૌચે ચ વાસસી ॥ ૫.૯૯॥

એવં દૈત્યેન્દ્ર રત્નાનિ સમસ્તાન્યાહૃતાનિ તે ।
સ્ત્રીરત્નમેષા કલ્યાણી ત્વયા કસ્માન્ન ગૃહ્યતે ॥ ૫.૧૦૦॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૫.૧૦૧॥

નિશમ્યેતિ વચઃ શુમ્ભઃ સ તદા ચણ્ડમુણ્ડયોઃ ।
પ્રેષયામાસ સુગ્રીવં દૂતં દેવ્યા મહાસુરમ્ ॥ ૫.૧૦૨॥

ઇતિ ચેતિ ચ વક્તવ્યા સા ગત્વા વચનાન્મમ ।
યથા ચાભ્યેતિ સમ્પ્રીત્યા તથા કાર્યં ત્વયા લઘુ ॥ ૫.૧૦૩॥

સ તત્ર ગત્વા યત્રાસ્તે શૈલોદ્દેશેઽતિશોભને ।
તાં ચ દેવીં તતઃ પ્રાહ શ્લક્ષ્ણં મધુરયા ગિરા ॥ ૫.૧૦૪॥

દૂત ઉવાચ ॥ ૫.૧૦૫॥

દેવિ દૈત્યેશ્વરઃ શુમ્ભસ્ત્રૈલોક્યે પરમેશ્વરઃ ।
દૂતોઽહં પ્રેષિતસ્તેન ત્વત્સકાશમિહાગતઃ ॥ ૫.૧૦૬॥

અવ્યાહતાજ્ઞઃ સર્વાસુ યઃ સદા દેવયોનિષુ ।
નિર્જિતાખિલદૈત્યારિઃ સ યદાહ શ‍ૃણુષ્વ તત્ ॥ ૫.૧૦૭॥

મમ ત્રૈલોક્યમખિલં મમ દેવા વશાનુગાઃ ।
યજ્ઞભાગાનહં સર્વાનુપાશ્નામિ પૃથક્ પૃથક્ ॥ ૫.૧૦૮॥

ત્રૈલોક્યે વરરત્નાનિ મમ વશ્યાન્યશેષતઃ ।
તથૈવ ગજરત્નં ચ હૃતં દેવેન્દ્રવાહનમ્ ॥ ૫.૧૦૯॥

ક્ષીરોદમથનોદ્ભૂતમશ્વરત્નં મમામરૈઃ ।
ઉચ્ચૈઃશ્રવસસંજ્ઞં તત્પ્રણિપત્ય સમર્પિતમ્ ॥ ૫.૧૧૦॥

યાનિ ચાન્યાનિ દેવેષુ ગન્ધર્વેષૂરગેષુ ચ ।
રત્નભૂતાનિ ભૂતાનિ તાનિ મય્યેવ શોભને ॥ ૫.૧૧૧॥

સ્ત્રીરત્નભૂતાં ત્વાં દેવિ લોકે મન્યામહે વયમ્ ।
સા ત્વમસ્માનુપાગચ્છ યતો રત્નભુજો વયમ્ ॥ ૫.૧૧૨॥

માં વા મમાનુજં વાપિ નિશુમ્ભમુરુવિક્રમમ્ ।
ભજ ત્વં ચઞ્ચલાપાઙ્ગિ રત્નભૂતાસિ વૈ યતઃ ॥ ૫.૧૧૩॥

પરમૈશ્વર્યમતુલં પ્રાપ્સ્યસે મત્પરિગ્રહાત્ ।
એતદ્બુદ્ધ્યા સમાલોચ્ય મત્પરિગ્રહતાં વ્રજ ॥ ૫.૧૧૪॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૫.૧૧૫॥

ઇત્યુક્તા સા તદા દેવી ગમ્ભીરાન્તઃસ્મિતા જગૌ ।
દુર્ગા ભગવતી ભદ્રા યયેદં ધાર્યતે જગત્ ॥ ૫.૧૧૬॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૫.૧૧૭॥

સત્યમુક્તં ત્વયા નાત્ર મિથ્યા કિઞ્ચિત્ત્વયોદિતમ્ ।
ત્રૈલોક્યાધિપતિઃ શુમ્ભો નિશુમ્ભશ્ચાપિ તાદૃશઃ ॥ ૫.૧૧૮॥

કિં ત્વત્ર યત્પ્રતિજ્ઞાતં મિથ્યા તત્ક્રિયતે કથમ્ ।
શ્રૂયતામલ્પબુદ્ધિત્વાત્પ્રતિજ્ઞા યા કૃતા પુરા ॥ ૫.૧૧૯॥

યો માં જયતિ સઙ્ગ્રામે યો મે દર્પં વ્યપોહતિ ।
યો મે પ્રતિબલો લોકે સ મે ભર્તા ભવિષ્યતિ ॥ ૫.૧૨૦॥

તદાગચ્છતુ શુમ્ભોઽત્ર નિશુમ્ભો વા મહાબલઃ ।
માં જિત્વા કિં ચિરેણાત્ર પાણિં ગૃહ્ણાતુ મે લઘુ ॥ ૫.૧૨૧॥

દૂત ઉવાચ ॥ ૫.૧૨૨॥

અવલિપ્તાસિ મૈવં ત્વં દેવિ બ્રૂહિ મમાગ્રતઃ ।
ત્રૈલોક્યે કઃ પુમાંસ્તિષ્ઠેદગ્રે શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૫.૧૨૩॥

અન્યેષામપિ દૈત્યાનાં સર્વે દેવા ન વૈ યુધિ ।
તિષ્ઠન્તિ સમ્મુખે દેવિ કિં પુનઃ સ્ત્રી ત્વમેકિકા ॥ ૫.૧૨૪॥

ઇન્દ્રાદ્યાઃ સકલા દેવાસ્તસ્થુર્યેષાં ન સંયુગે ।
શુમ્ભાદીનાં કથં તેષાં સ્ત્રી પ્રયાસ્યસિ સમ્મુખમ્ ॥ ૫.૧૨૫॥

સા ત્વં ગચ્છ મયૈવોક્તા પાર્શ્વં શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ।
કેશાકર્ષણનિર્ધૂતગૌરવા મા ગમિષ્યસિ ॥ ૫.૧૨૬॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૫.૧૨૭॥

એવમેતદ્ બલી શુમ્ભો નિશુમ્ભશ્ચાપિતાદૃશઃ ।
કિં કરોમિ પ્રતિજ્ઞા મે યદનાલોચિતા પુરા ॥ ૫.૧૨૮॥

સ ત્વં ગચ્છ મયોક્તં તે યદેતત્સર્વમાદૃતઃ ।
તદાચક્ષ્વાસુરેન્દ્રાય સ ચ યુક્તં કરોતુ યત્ ॥ ૫.૧૨૯॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
દેવ્યા દૂતસંવાદો નામ પઞ્ચમોઽધ્યાયઃ ॥ ૫॥

॥ 6. શુમ્ભનિશુમ્ભસેનાનીધૂમ્રલોચનવધો નામ ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ નાગાધીશ્વરવિષ્ટરાં ફણિફણોત્તંસોરુ રત્નાવલી-
ભાસ્વદ્દેહલતાં દિવાકરનિભાં નેત્રત્રયોદ્ભાસિતામ્ ।
માલાકુમ્ભકપાલનીરજકરાં ચન્દ્રાર્ધચૂડાં પરાં
સર્વજ્ઞેશ્વરભૈરવાઙ્ગનિલયાં પદ્માવતીં ચિન્તયે ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૬.૧॥

ઇત્યાકર્ણ્ય વચો દેવ્યાઃ સ દૂતોઽમર્ષપૂરિતઃ ।
સમાચષ્ટ સમાગમ્ય દૈત્યરાજાય વિસ્તરાત્ ॥ ૬.૨॥

તસ્ય દૂતસ્ય તદ્વાક્યમાકર્ણ્યાસુરરાટ્ તતઃ ।
સક્રોધઃ પ્રાહ દૈત્યાનામધિપં ધૂમ્રલોચનમ્ ॥ ૬.૩॥

હે ધૂમ્રલોચનાશુ ત્વં સ્વસૈન્યપરિવારિતઃ ।
તામાનય બલાદ્દુષ્ટાં કેશાકર્ષણવિહ્વલામ્ ॥ ૬.૪॥

તત્પરિત્રાણદઃ કશ્ચિદ્યદિ વોત્તિષ્ઠતેઽપરઃ ।
સ હન્તવ્યોઽમરો વાપિ યક્ષો ગન્ધર્વ એવ વા ॥ ૬.૫॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૬.૬॥

તેનાજ્ઞપ્તસ્તતઃ શીઘ્રં સ દૈત્યો ધૂમ્રલોચનઃ ।
વૃતઃ ષષ્ટ્યા સહસ્રાણામસુરાણાં દ્રુતં યયૌ ॥ ૬.૭॥

સ દૃષ્ટ્વા તાં તતો દેવીં તુહિનાચલસંસ્થિતામ્ ।
જગાદોચ્ચૈઃ પ્રયાહીતિ મૂલં શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૬.૮॥

ન ચેત્પ્રીત્યાદ્ય ભવતી મદ્ભર્તારમુપૈષ્યતિ ।
તતો બલાન્નયામ્યેષ કેશાકર્ષણવિહ્વલામ્ ॥ ૬.૯॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૬.૧૦॥

દૈત્યેશ્વરેણ પ્રહિતો બલવાન્બલસંવૃતઃ ।
બલાન્નયસિ મામેવં તતઃ કિં તે કરોમ્યહમ્ ॥ ૬.૧૧॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૬.૧૨॥

ઇત્યુક્તઃ સોઽભ્યધાવત્તામસુરો ધૂમ્રલોચનઃ ।
હુઙ્કારેણૈવ તં ભસ્મ સા ચકારામ્બિકા તદા ॥ ૬.૧૩॥

અથ ક્રુદ્ધં મહાસૈન્યમસુરાણાં તથામ્બિકા ।
વવર્ષ સાયકૈસ્તીક્ષ્ણૈસ્તથા શક્તિપરશ્વધૈઃ ॥ ૬.૧૪॥

તતો ધુતસટઃ કોપાત્કૃત્વા નાદં સુભૈરવમ્ ।
પપાતાસુરસેનાયાં સિંહો દેવ્યાઃ સ્વવાહનઃ ॥ ૬.૧૫॥

કાંશ્ચિત્કરપ્રહારેણ દૈત્યાનાસ્યેન ચાપરાન્ ।
આક્રાન્ત્યા ચાધરેણાન્યાન્ જઘાન સ મહાસુરાન્ ॥ ૬.૧૬॥

કેષાઞ્ચિત્પાટયામાસ નખૈઃ કોષ્ઠાનિ કેસરી ।
તથા તલપ્રહારેણ શિરાંસિ કૃતવાન્પૃથક્ ॥ ૬.૧૭॥

વિચ્છિન્નબાહુશિરસઃ કૃતાસ્તેન તથાપરે ।
પપૌ ચ રુધિરં કોષ્ઠાદન્યેષાં ધુતકેસરઃ ॥ ૬.૧૮॥

ક્ષણેન તદ્બલં સર્વં ક્ષયં નીતં મહાત્મના ।
તેન કેસરિણા દેવ્યા વાહનેનાતિકોપિના ॥ ૬.૧૯॥

શ્રુત્વા તમસુરં દેવ્યા નિહતં ધૂમ્રલોચનમ્ ।
બલં ચ ક્ષયિતં કૃત્સ્નં દેવીકેસરિણા તતઃ ॥ ૬.૨૦॥

ચુકોપ દૈત્યાધિપતિઃ શુમ્ભઃ પ્રસ્ફુરિતાધરઃ ।
આજ્ઞાપયામાસ ચ તૌ ચણ્ડમુણ્ડૌ મહાસુરૌ ॥ ૬.૨૧॥

હે ચણ્ડ હે મુણ્ડ બલૈર્બહુભિઃ પરિવારિતૌ ।
તત્ર ગચ્છત ગત્વા ચ સા સમાનીયતાં લઘુ ॥ ૬.૨૨॥

કેશેષ્વાકૃષ્ય બદ્ધ્વા વા યદિ વઃ સંશયો યુધિ ।
તદાશેષાયુધૈઃ સર્વૈરસુરૈર્વિનિહન્યતામ્ ॥ ૬.૨૩॥

તસ્યાં હતાયાં દુષ્ટાયાં સિંહે ચ વિનિપાતિતે ।
શીઘ્રમાગમ્યતાં બદ્ધ્વા ગૃહીત્વા તામથામ્બિકામ્ ॥ ૬.૨૪॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
શુમ્ભનિશુમ્ભસેનાનીધૂમ્રલોચનવધો નામ ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ ॥ ૬॥

॥ 7. ચણ્ડમુણ્ડવધો નામ સપ્તમોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ ધ્યાયેયં રત્નપીઠે શુકકલપઠિતં શ‍ૃણ્વતીં શ્યામલાઙ્ગીં
ન્યસ્તૈકાંઘ્રિં સરોજે શશિશકલધરાં વલ્લકીં વાદયન્તીમ્ ।
કલ્હારાબદ્ધમાલાં નિયમિતવિલસચ્ચોલિકાં રત્નવસ્ત્રાં
માતઙ્ગી શઙ્કપાત્રાં મધુરમધુમદાં ચિત્રકોદ્ભાસિભાલામ્ ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૭.૧॥

આજ્ઞપ્તાસ્તે તતો દૈત્યાશ્ચણ્ડમુણ્ડપુરોગમાઃ ।
ચતુરઙ્ગબલોપેતા યયુરભ્યુદ્યતાયુધાઃ ॥ ૭.૨॥

દદૃશુસ્તે તતો દેવીમીષદ્ધાસાં વ્યવસ્થિતામ્ ।
સિંહસ્યોપરિ શૈલેન્દ્રશ‍ૃઙ્ગે મહતિ કાઞ્ચને ॥ ૭.૩॥

તે દૃષ્ટ્વા તાં સમાદાતુમુદ્યમં ચક્રુરુદ્યતાઃ ।
આકૃષ્ટચાપાસિધરાસ્તથાન્યે તત્સમીપગાઃ ॥ ૭.૪॥

તતઃ કોપં ચકારોચ્ચૈરમ્બિકા તાનરીન્પ્રતિ ।
કોપેન ચાસ્યા વદનં મષીવર્ણમભૂત્તદા ॥ ૭.૫॥

ભ્રુકુટીકુટિલાત્તસ્યા લલાટફલકાદ્દ્રુતમ્ ।
કાલી કરાલવદના વિનિષ્ક્રાન્તાસિપાશિની ॥ ૭.૬॥

વિચિત્રખટ્વાઙ્ગધરા નરમાલાવિભૂષણા ।
દ્વીપિચર્મપરીધાના શુષ્કમાંસાતિભૈરવા ॥ ૭.૭॥

અતિવિસ્તારવદના જિહ્વાલલનભીષણા ।
નિમગ્નારક્તનયના નાદાપૂરિતદિઙ્મુખા ॥ ૭.૮॥

સા વેગેનાભિપતિતા ઘાતયન્તી મહાસુરાન્ ।
સૈન્યે તત્ર સુરારીણામભક્ષયત તદ્બલમ્ ॥ ૭.૯॥

પાર્ષ્ણિગ્રાહાઙ્કુશગ્રાહયોધઘણ્ટાસમન્વિતાન્ ।
સમાદાયૈકહસ્તેન મુખે ચિક્ષેપ વારણાન્ ॥ ૭.૧૦॥

તથૈવ યોધં તુરગૈ રથં સારથિના સહ ।
નિક્ષિપ્ય વક્ત્રે દશનૈશ્ચર્વયન્ત્યતિભૈરવમ્ ॥ ૭.૧૧॥

એકં જગ્રાહ કેશેષુ ગ્રીવાયામથ ચાપરમ્ ।
પાદેનાક્રમ્ય ચૈવાન્યમુરસાન્યમપોથયત્ ॥ ૭.૧૨॥

તૈર્મુક્તાનિ ચ શસ્ત્રાણિ મહાસ્ત્રાણિ તથાસુરૈઃ ।
મુખેન જગ્રાહ રુષા દશનૈર્મથિતાન્યપિ ॥ ૭.૧૩॥

બલિનાં તદ્બલં સર્વમસુરાણાં દુરાત્મનામ્ ।
મમર્દાભક્ષયચ્ચાન્યાનન્યાંશ્ચાતાડયત્તદા ॥ ૭.૧૪॥

અસિના નિહતાઃ કેચિત્કેચિત્ખટ્વાઙ્ગતાડિતાઃ ।
જગ્મુર્વિનાશમસુરા દન્તાગ્રાભિહતાસ્તથા ॥ ૭.૧૫॥

ક્ષણેન તદ્બલં સર્વમસુરાણાં નિપાતિતમ્ ।
દૃષ્ટ્વા ચણ્ડોઽભિદુદ્રાવ તાં કાલીમતિભીષણામ્ ॥ ૭.૧૬॥

શરવર્ષૈર્મહાભીમૈર્ભીમાક્ષીં તાં મહાસુરઃ ।
છાદયામાસ ચક્રૈશ્ચ મુણ્ડઃ ક્ષિપ્તૈઃ સહસ્રશઃ ॥ ૭.૧૭॥

તાનિ ચક્રાણ્યનેકાનિ વિશમાનાનિ તન્મુખમ્ ।
બભુર્યથાર્કબિમ્બાનિ સુબહૂનિ ઘનોદરમ્ ॥ ૭.૧૮॥

તતો જહાસાતિરુષા ભીમં ભૈરવનાદિની ।
કાલી કરાલવદના દુર્દર્શદશનોજ્જ્વલા ॥ ૭.૧૯॥

ઉત્થાય ચ મહાસિંહં દેવી ચણ્ડમધાવત ।
ગૃહીત્વા ચાસ્ય કેશેષુ શિરસ્તેનાસિનાચ્છિનત્ ॥ ૭.૨૦॥

અથ મુણ્ડોઽભ્યધાવત્તાં દૃષ્ટ્વા ચણ્ડં નિપાતિતમ્ ।
તમપ્યપાતયદ્ભૂમૌ સા ખડ્ગાભિહતં રુષા ॥ ૭.૨૧॥

હતશેષં તતઃ સૈન્યં દૃષ્ટ્વા ચણ્ડં નિપાતિતમ્ ।
મુણ્ડં ચ સુમહાવીર્યં દિશો ભેજે ભયાતુરમ્ ॥ ૭.૨૨॥

શિરશ્ચણ્ડસ્ય કાલી ચ ગૃહીત્વા મુણ્ડમેવ ચ ।
પ્રાહ પ્રચણ્ડાટ્ટહાસમિશ્રમભ્યેત્ય ચણ્ડિકામ્ ॥ ૭.૨૩॥

મયા તવાત્રોપહૃતૌ ચણ્ડમુણ્ડૌ મહાપશૂ ।
યુદ્ધયજ્ઞે સ્વયં શુમ્ભં નિશુમ્ભં ચ હનિષ્યસિ ॥ ૭.૨૪॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૭.૨૫॥

તાવાનીતૌ તતો દૃષ્ટ્વા ચણ્ડમુણ્ડૌ મહાસુરૌ ।
ઉવાચ કાલીં કલ્યાણી લલિતં ચણ્ડિકા વચઃ ॥ ૭.૨૬॥

યસ્માચ્ચણ્ડં ચ મુણ્ડં ચ ગૃહીત્વા ત્વમુપાગતા ।
ચામુણ્ડેતિ તતો લોકે ખ્યાતા દેવી ભવિષ્યસિ ॥ ૭.૨૭॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
ચણ્ડમુણ્ડવધો નામ સપ્તમોઽધ્યાયઃ ॥ ૭॥

॥ 8. રક્તબીજવધો નામાષ્ટમોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ અરુણાં કરુણાતરઙ્ગિતાક્ષીં
ધૃતપાશાઙ્કુશબાણાચાપહસ્તામ્ ।
અણિમાદિભિરાવૃતાં મયૂખૈ-
રહમિત્યેવ વિભાવયે ભવાનીમ્ ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૮.૧॥

ચણ્ડે ચ નિહતે દૈત્યે મુણ્ડે ચ વિનિપાતિતે ।
બહુલેષુ ચ સૈન્યેષુ ક્ષયિતેષ્વસુરેશ્વરઃ ॥ ૮.૨॥

તતઃ કોપપરાધીનચેતાઃ શુમ્ભઃ પ્રતાપવાન્ ।
ઉદ્યોગં સર્વસૈન્યાનાં દૈત્યાનામાદિદેશ હ ॥ ૮.૩॥

અદ્ય સર્વબલૈર્દૈત્યાઃ ષડશીતિરુદાયુધાઃ ।
કમ્બૂનાં ચતુરશીતિર્નિર્યાન્તુ સ્વબલૈર્વૃતાઃ ॥ ૮.૪॥

કોટિવીર્યાણિ પઞ્ચાશદસુરાણાં કુલાનિ વૈ ।
શતં કુલાનિ ધૌમ્રાણાં નિર્ગચ્છન્તુ મમાજ્ઞયા ॥ ૮.૫॥

કાલકા દૌર્હૃદા મૌર્વાઃ કાલિકેયાસ્તથાસુરાઃ ।
યુદ્ધાય સજ્જા નિર્યાન્તુ આજ્ઞયા ત્વરિતા મમ ॥ ૮.૬॥

ઇત્યાજ્ઞાપ્યાસુરપતિઃ શુમ્ભો ભૈરવશાસનઃ ।
નિર્જગામ મહાસૈન્યસહસ્રૈર્બહુભિર્વૃતઃ ॥ ૮.૭॥

આયાન્તં ચણ્ડિકા દૃષ્ટ્વા તત્સૈન્યમતિભીષણમ્ ।
જ્યાસ્વનૈઃ પૂરયામાસ ધરણીગગનાન્તરમ્ ॥ ૮.૮॥

તતઃ સિંહો મહાનાદમતીવ કૃતવાન્નૃપ ।
ઘણ્ટાસ્વનેન તાન્નાદાનમ્બિકા ચોપબૃંહયત્ ॥ ૮.૯॥

ધનુર્જ્યાસિંહઘણ્ટાનાં નાદાપૂરિતદિઙ્મુખા ।
નિનાદૈર્ભીષણૈઃ કાલી જિગ્યે વિસ્તારિતાનના ॥ ૮.૧૦॥

તં નિનાદમુપશ્રુત્ય દૈત્યસૈન્યૈશ્ચતુર્દિશમ્ ।
દેવી સિંહસ્તથા કાલી સરોષૈઃ પરિવારિતાઃ ॥ ૮.૧૧॥

એતસ્મિન્નન્તરે ભૂપ વિનાશાય સુરદ્વિષામ્ ।
ભવાયામરસિંહાનામતિવીર્યબલાન્વિતાઃ ॥ ૮.૧૨॥

બ્રહ્મેશગુહવિષ્ણૂનાં તથેન્દ્રસ્ય ચ શક્તયઃ ।
શરીરેભ્યો વિનિષ્ક્રમ્ય તદ્રૂપૈશ્ચણ્ડિકાં યયુઃ ॥ ૮.૧૩॥

યસ્ય દેવસ્ય યદ્રૂપં યથા ભૂષણવાહનમ્ ।
તદ્વદેવ હિ તચ્છક્તિરસુરાન્યોદ્ધુમાયયૌ ॥ ૮.૧૪॥

હંસયુક્તવિમાનાગ્રે સાક્ષસૂત્રકમણ્ડલુઃ ।
આયાતા બ્રહ્મણઃ શક્તિર્બ્રહ્માણીત્યભિધીયતે ॥ ૮.૧૫॥

માહેશ્વરી વૃષારૂઢા ત્રિશૂલવરધારિણી ।
મહાહિવલયા પ્રાપ્તા ચન્દ્રરેખાવિભૂષણા ॥ ૮.૧૬॥

કૌમારી શક્તિહસ્તા ચ મયૂરવરવાહના ।
યોદ્ધુમભ્યાયયૌ દૈત્યાનમ્બિકા ગુહરૂપિણી ॥ ૮.૧૭॥

તથૈવ વૈષ્ણવી શક્તિર્ગરુડોપરિ સંસ્થિતા ।
શઙ્ખચક્રગદાશાર્ઙ્ગખડ્ગહસ્તાભ્યુપાયયૌ ॥ ૮.૧૮॥

યજ્ઞવારાહમતુલં રૂપં યા બિભ્રતો હરેઃ ।
શક્તિઃ સાપ્યાયયૌ તત્ર વારાહીં બિભ્રતી તનુમ્ ॥ ૮.૧૯॥

નારસિંહી નૃસિંહસ્ય બિભ્રતી સદૃશં વપુઃ ।
પ્રાપ્તા તત્ર સટાક્ષેપક્ષિપ્તનક્ષત્રસંહતિઃ ॥ ૮.૨૦॥

વજ્રહસ્તા તથૈવૈન્દ્રી ગજરાજોપરિ સ્થિતા ।
પ્રાપ્તા સહસ્રનયના યથા શક્રસ્તથૈવ સા ॥ ૮.૨૧॥

તતઃ પરિવૃતસ્તાભિરીશાનો દેવશક્તિભિઃ ।
હન્યન્તામસુરાઃ શીઘ્રં મમ પ્રીત્યાહ ચણ્ડિકામ્ ॥ ૮.૨૨॥

તતો દેવીશરીરાત્તુ વિનિષ્ક્રાન્તાતિભીષણા ।
ચણ્ડિકા શક્તિરત્યુગ્રા શિવાશતનિનાદિની ॥ ૮.૨૩॥

સા ચાહ ધૂમ્રજટિલમીશાનમપરાજિતા ।
દૂત ત્વં ગચ્છ ભગવન્ પાર્શ્વં શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૮.૨૪॥

બ્રૂહિ શુમ્ભં નિશુમ્ભં ચ દાનવાવતિગર્વિતૌ ।
યે ચાન્યે દાનવાસ્તત્ર યુદ્ધાય સમુપસ્થિતાઃ ॥ ૮.૨૫॥

ત્રૈલોક્યમિન્દ્રો લભતાં દેવાઃ સન્તુ હવિર્ભુજઃ ।
યૂયં પ્રયાત પાતાલં યદિ જીવિતુમિચ્છથ ॥ ૮.૨૬॥

બલાવલેપાદથ ચેદ્ભવન્તો યુદ્ધકાઙ્ક્ષિણઃ ।
તદાગચ્છત તૃપ્યન્તુ મચ્છિવાઃ પિશિતેન વઃ ॥ ૮.૨૭॥

યતો નિયુક્તો દૌત્યેન તયા દેવ્યા શિવઃ સ્વયમ્ ।
શિવદૂતીતિ લોકેઽસ્મિંસ્તતઃ સા ખ્યાતિમાગતા ॥ ૮.૨૮॥

તેઽપિ શ્રુત્વા વચો દેવ્યાઃ શર્વાખ્યાતં મહાસુરાઃ ।
અમર્ષાપૂરિતા જગ્મુર્યત્ર કાત્યાયની સ્થિતા ॥ ૮.૨૯॥

તતઃ પ્રથમમેવાગ્રે શરશક્ત્યૃષ્ટિવૃષ્ટિભિઃ ।
વવર્ષુરુદ્ધતામર્ષાસ્તાં દેવીમમરારયઃ ॥ ૮.૩૦॥

સા ચ તાન્ પ્રહિતાન્ બાણાઞ્છૂલશક્તિપરશ્વધાન્ ।
ચિચ્છેદ લીલયાધ્માતધનુર્મુક્તૈર્મહેષુભિઃ ॥ ૮.૩૧॥

તસ્યાગ્રતસ્તથા કાલી શૂલપાતવિદારિતાન્ ।
ખટ્વાઙ્ગપોથિતાંશ્ચારીન્કુર્વતી વ્યચરત્તદા ॥ ૮.૩૨॥

કમણ્ડલુજલાક્ષેપહતવીર્યાન્ હતૌજસઃ ।
બ્રહ્માણી ચાકરોચ્છત્રૂન્યેન યેન સ્મ ધાવતિ ॥ ૮.૩૩॥

માહેશ્વરી ત્રિશૂલેન તથા ચક્રેણ વૈષ્ણવી ।
દૈત્યાઞ્જઘાન કૌમારી તથા શક્ત્યાતિકોપના ॥ ૮.૩૪॥

ઐન્દ્રી કુલિશપાતેન શતશો દૈત્યદાનવાઃ ।
પેતુર્વિદારિતાઃ પૃથ્વ્યાં રુધિરૌઘપ્રવર્ષિણઃ ॥ ૮.૩૫॥

તુણ્ડપ્રહારવિધ્વસ્તા દંષ્ટ્રાગ્રક્ષતવક્ષસઃ ।
વારાહમૂર્ત્યા ન્યપતંશ્ચક્રેણ ચ વિદારિતાઃ ॥ ૮.૩૬॥

નખૈર્વિદારિતાંશ્ચાન્યાન્ ભક્ષયન્તી મહાસુરાન્ ।
નારસિંહી ચચારાજૌ નાદાપૂર્ણદિગમ્બરા ॥ ૮.૩૭॥

ચણ્ડાટ્ટહાસૈરસુરાઃ શિવદૂત્યભિદૂષિતાઃ ।
પેતુઃ પૃથિવ્યાં પતિતાંસ્તાંશ્ચખાદાથ સા તદા ॥ ૮.૩૮॥

ઇતિ માતૃગણં ક્રુદ્ધં મર્દયન્તં મહાસુરાન્ ।
દૃષ્ટ્વાભ્યુપાયૈર્વિવિધૈર્નેશુર્દેવારિસૈનિકાઃ ॥ ૮.૩૯॥

પલાયનપરાન્દૃષ્ટ્વા દૈત્યાન્માતૃગણાર્દિતાન્ ।
યોદ્ધુમભ્યાયયૌ ક્રુદ્ધો રક્તબીજો મહાસુરઃ ॥ ૮.૪૦॥

રક્તબિન્દુર્યદા ભૂમૌ પતત્યસ્ય શરીરતઃ ।
સમુત્પતતિ મેદિન્યાં તત્પ્રમાણો મહાસુરઃ ॥ ૮.૪૧॥

યુયુધે સ ગદાપાણિરિન્દ્રશક્ત્યા મહાસુરઃ ।
તતશ્ચૈન્દ્રી સ્વવજ્રેણ રક્તબીજમતાડયત્ ॥ ૮.૪૨॥

કુલિશેનાહતસ્યાશુ બહુ સુસ્રાવ શોણિતમ્ ।
સમુત્તસ્થુસ્તતો યોધાસ્તદ્રૂપાસ્તત્પરાક્રમાઃ ॥ ૮.૪૩॥

યાવન્તઃ પતિતાસ્તસ્ય શરીરાદ્રક્તબિન્દવઃ ।
તાવન્તઃ પુરુષા જાતાસ્તદ્વીર્યબલવિક્રમાઃ ॥ ૮.૪૪॥

તે ચાપિ યુયુધુસ્તત્ર પુરુષા રક્તસમ્ભવાઃ ।
સમં માતૃભિરત્યુગ્રશસ્ત્રપાતાતિભીષણમ્ ॥ ૮.૪૫॥

પુનશ્ચ વજ્રપાતેન ક્ષતમસ્ય શિરો યદા ।
વવાહ રક્તં પુરુષાસ્તતો જાતાઃ સહસ્રશઃ ॥ ૮.૪૬॥

વૈષ્ણવી સમરે ચૈનં ચક્રેણાભિજઘાન હ ।
ગદયા તાડયામાસ ઐન્દ્રી તમસુરેશ્વરમ્ ॥ ૮.૪૭॥

વૈષ્ણવીચક્રભિન્નસ્ય રુધિરસ્રાવસમ્ભવૈઃ ।
સહસ્રશો જગદ્વ્યાપ્તં તત્પ્રમાણૈર્મહાસુરૈઃ ॥ ૮.૪૮॥

શક્ત્યા જઘાન કૌમારી વારાહી ચ તથાસિના ।
માહેશ્વરી ત્રિશૂલેન રક્તબીજં મહાસુરમ્ ॥ ૮.૪૯॥

સ ચાપિ ગદયા દૈત્યઃ સર્વા એવાહનત્ પૃથક્ ।
માતૄઃ કોપસમાવિષ્ટો રક્તબીજો મહાસુરઃ ॥ ૮.૫૦॥

તસ્યાહતસ્ય બહુધા શક્તિશૂલાદિભિર્ભુવિ ।
પપાત યો વૈ રક્તૌઘસ્તેનાસઞ્છતશોઽસુરાઃ ॥ ૮.૫૧॥

તૈશ્ચાસુરાસૃક્સમ્ભૂતૈરસુરૈઃ સકલં જગત્ ।
વ્યાપ્તમાસીત્તતો દેવા ભયમાજગ્મુરુત્તમમ્ ॥ ૮.૫૨॥

તાન્ વિષણ્ણાન્ સુરાન્ દૃષ્ટ્વા ચણ્ડિકા પ્રાહસત્વરમ્ ।
ઉવાચ કાલીં ચામુણ્ડે વિસ્તીર્ણં વદનં કુરુ ॥ ૮.૫૩॥

મચ્છસ્ત્રપાતસમ્ભૂતાન્ રક્તબિન્દૂન્ મહાસુરાન્ ।
રક્તબિન્દોઃ પ્રતીચ્છ ત્વં વક્ત્રેણાનેન વેગિના ॥ ૮.૫૪॥

ભક્ષયન્તી ચર રણે તદુત્પન્નાન્મહાસુરાન્ ।
એવમેષ ક્ષયં દૈત્યઃ ક્ષેણરક્તો ગમિષ્યતિ ॥ ૮.૫૫॥

ભક્ષ્યમાણાસ્ત્વયા ચોગ્રા ન ચોત્પત્સ્યન્તિ ચાપરે ।
ઇત્યુક્ત્વા તાં તતો દેવી શૂલેનાભિજઘાન તમ્ ॥ ૮.૫૬॥

મુખેન કાલી જગૃહે રક્તબીજસ્ય શોણિતમ્ ।
તતોઽસાવાજઘાનાથ ગદયા તત્ર ચણ્ડિકામ્ ॥ ૮.૫૭॥

ન ચાસ્યા વેદનાં ચક્રે ગદાપાતોઽલ્પિકામપિ ।
તસ્યાહતસ્ય દેહાત્તુ બહુ સુસ્રાવ શોણિતમ્ ॥ ૮.૫૮॥

યતસ્તતસ્તદ્વક્ત્રેણ ચામુણ્ડા સમ્પ્રતીચ્છતિ ।
મુખે સમુદ્ગતા યેઽસ્યા રક્તપાતાન્મહાસુરાઃ ॥ ૮.૫૯॥

તાંશ્ચખાદાથ ચામુણ્ડા પપૌ તસ્ય ચ શોણિતમ્ ।
દેવી શૂલેન વજ્રેણ બાણૈરસિભિરૃષ્ટિભિઃ ॥ ૮.૬૦॥

જઘાન રક્તબીજં તં ચામુણ્ડાપીતશોણિતમ્ ।
સ પપાત મહીપૃષ્ઠે શસ્ત્રસઙ્ઘસમાહતઃ ॥ ૮.૬૧॥

નીરક્તશ્ચ મહીપાલ રક્તબીજો મહાસુરઃ ।
તતસ્તે હર્ષમતુલમવાપુસ્ત્રિદશા નૃપ ॥ ૮.૬૨॥

તેષાં માતૃગણો જાતો નનર્તાસૃઙ્મદોદ્ધતઃ ॥ ૮.૬૩॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
રક્તબીજવધો નામાષ્ટમોઽધ્યાયઃ ॥ ૮॥

॥ 9. નિશુમ્ભવધો નામ નવમોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ બન્ધૂકકાઞ્ચનનિભં રુચિરાક્ષમાલાં
પાશાઙ્કુશૌ ચ વરદાં નિજબાહુદણ્ડૈઃ ।
બિભ્રાણમિન્દુશકલાભરણં ત્રિનેત્ર-
મર્ધાંબિકેશમનિશં વપુરાશ્રયામિ ॥

ૐ રાજોવાચ ॥ ૯.૧॥

વિચિત્રમિદમાખ્યાતં ભગવન્ ભવતા મમ ।
દેવ્યાશ્ચરિતમાહાત્મ્યં રક્તબીજવધાશ્રિતમ્ ॥ ૯.૨॥

ભૂયશ્ચેચ્છામ્યહં શ્રોતું રક્તબીજે નિપાતિતે ।
ચકાર શુમ્ભો યત્કર્મ નિશુમ્ભશ્ચાતિકોપનઃ ॥ ૯.૩॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૯.૪॥

ચકાર કોપમતુલં રક્તબીજે નિપાતિતે ।
શુમ્ભાસુરો નિશુમ્ભશ્ચ હતેષ્વન્યેષુ ચાહવે ॥ ૯.૫॥

હન્યમાનં મહાસૈન્યં વિલોક્યામર્ષમુદ્વહન્ ।
અભ્યધાવન્નિશુમ્ભોઽથ મુખ્યયાસુરસેનયા ॥ ૯.૬॥

તસ્યાગ્રતસ્તથા પૃષ્ઠે પાર્શ્વયોશ્ચ મહાસુરાઃ ।
સન્દષ્ટૌષ્ઠપુટાઃ ક્રુદ્ધા હન્તું દેવીમુપાયયુઃ ॥ ૯.૭॥

આજગામ મહાવીર્યઃ શુમ્ભોઽપિ સ્વબલૈર્વૃતઃ ।
નિહન્તું ચણ્ડિકાં કોપાત્કૃત્વા યુદ્ધં તુ માતૃભિઃ ॥ ૯.૮॥

તતો યુદ્ધમતીવાસીદ્દેવ્યા શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ।
શરવર્ષમતીવોગ્રં મેઘયોરિવ વર્ષતોઃ ॥ ૯.૯॥

ચિચ્છેદાસ્તાઞ્છરાંસ્તાભ્યાં ચણ્ડિકા સ્વશરોત્કરૈઃ ।
તાડયામાસ ચાઙ્ગેષુ શસ્ત્રૌઘૈરસુરેશ્વરૌ ॥ ૯.૧૦॥

નિશુમ્ભો નિશિતં ખડ્ગં ચર્મ ચાદાય સુપ્રભમ્ ।
અતાડયન્મૂર્ધ્નિ સિંહં દેવ્યા વાહનમુત્તમમ્ ॥ ૯.૧૧॥

તાડિતે વાહને દેવી ક્ષુરપ્રેણાસિમુત્તમમ્ ।
નિશુમ્ભસ્યાશુ ચિચ્છેદ ચર્મ ચાપ્યષ્ટચન્દ્રકમ્ ॥ ૯.૧૨॥

છિન્ને ચર્મણિ ખડ્ગે ચ શક્તિં ચિક્ષેપ સોઽસુરઃ ।
તામપ્યસ્ય દ્વિધા ચક્રે ચક્રેણાભિમુખાગતામ્ ॥ ૯.૧૩॥

કોપાધ્માતો નિશુમ્ભોઽથ શૂલં જગ્રાહ દાનવઃ ।
આયાતં મુષ્ટિપાતેન દેવી તચ્ચાપ્યચૂર્ણયત્ ॥ ૯.૧૪॥

આવિદ્યાથ ગદાં સોઽપિ ચિક્ષેપ ચણ્ડિકાં પ્રતિ ।
સાપિ દેવ્યાસ્ ત્રિશૂલેન ભિન્ના ભસ્મત્વમાગતા ॥ ૯.૧૫॥

તતઃ પરશુહસ્તં તમાયાન્તં દૈત્યપુઙ્ગવમ્ ।
આહત્ય દેવી બાણૌઘૈરપાતયત ભૂતલે ॥ ૯.૧૬॥

તસ્મિન્નિપતિતે ભૂમૌ નિશુમ્ભે ભીમવિક્રમે ।
ભ્રાતર્યતીવ સઙ્ક્રુદ્ધઃ પ્રયયૌ હન્તુમમ્બિકામ્ ॥ ૯.૧૭॥

સ રથસ્થસ્તથાત્યુચ્ચૈર્ગૃહીતપરમાયુધૈઃ ।
ભુજૈરષ્ટાભિરતુલૈર્વ્યાપ્યાશેષં બભૌ નભઃ ॥ ૯.૧૮॥

તમાયાન્તં સમાલોક્ય દેવી શઙ્ખમવાદયત્ ।
જ્યાશબ્દં ચાપિ ધનુષશ્ચકારાતીવ દુઃસહમ્ ॥ ૯.૧૯॥

પૂરયામાસ કકુભો નિજઘણ્ટાસ્વનેન ચ ।
સમસ્તદૈત્યસૈન્યાનાં તેજોવધવિધાયિના ॥ ૯.૨૦॥

તતઃ સિંહો મહાનાદૈસ્ત્યાજિતેભમહામદૈઃ ।
પૂરયામાસ ગગનં ગાં તથૈવ દિશો દશ ॥ ૯.૨૧॥

તતઃ કાલી સમુત્પત્ય ગગનં ક્ષ્મામતાડયત્ ।
કરાભ્યાં તન્નિનાદેન પ્રાક્સ્વનાસ્તે તિરોહિતાઃ ॥ ૯.૨૨॥

અટ્ટાટ્ટહાસમશિવં શિવદૂતી ચકાર હ ।
વૈઃ શબ્દૈરસુરાસ્ત્રેસુઃ શુમ્ભઃ કોપં પરં યયૌ ॥ ૯.૨૩॥

દુરાત્મંસ્તિષ્ઠ તિષ્ઠેતિ વ્યાજહારામ્બિકા યદા ।
તદા જયેત્યભિહિતં દેવૈરાકાશસંસ્થિતૈઃ ॥ ૯.૨૪॥

શુમ્ભેનાગત્ય યા શક્તિર્મુક્તા જ્વાલાતિભીષણા ।
આયાન્તી વહ્નિકૂટાભા સા નિરસ્તા મહોલ્કયા ॥ ૯.૨૫॥

સિંહનાદેન શુમ્ભસ્ય વ્યાપ્તં લોકત્રયાન્તરમ્ ।
નિર્ઘાતનિઃસ્વનો ઘોરો જિતવાનવનીપતે ॥ ૯.૨૬॥

શુમ્ભમુક્તાઞ્છરાન્દેવી શુમ્ભસ્તત્પ્રહિતાઞ્છરાન્ ।
ચિચ્છેદ સ્વશરૈરુગ્રૈઃ શતશોઽથ સહસ્રશઃ ॥ ૯.૨૭॥

તતઃ સા ચણ્ડિકા ક્રુદ્ધા શૂલેનાભિજઘાન તમ્ ।
સ તદાભિહતો ભૂમૌ મૂર્ચ્છિતો નિપપાત હ ॥ ૯.૨૮॥

તતો નિશુમ્ભઃ સમ્પ્રાપ્ય ચેતનામાત્તકાર્મુકઃ ।
આજઘાન શરૈર્દેવીં કાલીં કેસરિણં તથા ॥ ૯.૨૯॥

પુનશ્ચ કૃત્વા બાહૂનામયુતં દનુજેશ્વરઃ ।
ચક્રાયુધેન દિતિજશ્છાદયામાસ ચણ્ડિકામ્ ॥ ૯.૩૦॥

તતો ભગવતી ક્રુદ્ધા દુર્ગા દુર્ગાર્તિનાશિની ।
ચિચ્છેદ દેવી ચક્રાણિ સ્વશરૈઃ સાયકાંશ્ચ તાન્ ॥ ૯.૩૧॥

તતો નિશુમ્ભો વેગેન ગદામાદાય ચણ્ડિકામ્ ।
અભ્યધાવત વૈ હન્તું દૈત્યસૈન્યસમાવૃતઃ ॥ ૯.૩૨॥

તસ્યાપતત એવાશુ ગદાં ચિચ્છેદ ચણ્ડિકા ।
ખડ્ગેન શિતધારેણ સ ચ શૂલં સમાદદે ॥ ૯.૩૩॥

શૂલહસ્તં સમાયાન્તં નિશુમ્ભમમરાર્દનમ્ ।
હૃદિ વિવ્યાધ શૂલેન વેગાવિદ્ધેન ચણ્ડિકા ॥ ૯.૩૪॥

ભિન્નસ્ય તસ્ય શૂલેન હૃદયાન્નિઃસૃતોઽપરઃ ।
મહાબલો મહાવીર્યસ્તિષ્ઠેતિ પુરુષો વદન્ ॥ ૯.૩૫॥

તસ્ય નિષ્ક્રામતો દેવી પ્રહસ્ય સ્વનવત્તતઃ ।
શિરશ્ચિચ્છેદ ખડ્ગેન તતોઽસાવપતદ્ભુવિ ॥ ૯.૩૬॥

તતઃ સિંહશ્ચખાદોગ્રદંષ્ટ્રાક્ષુણ્ણશિરોધરાન્ ।
અસુરાંસ્તાંસ્તથા કાલી શિવદૂતી તથાપરાન્ ॥ ૯.૩૭॥

કૌમારીશક્તિનિર્ભિન્નાઃ કેચિન્નેશુર્મહાસુરાઃ ।
બ્રહ્માણીમન્ત્રપૂતેન તોયેનાન્યે નિરાકૃતાઃ ॥ ૯.૩૮॥

માહેશ્વરીત્રિશૂલેન ભિન્નાઃ પેતુસ્તથાપરે ।
વારાહીતુણ્ડઘાતેન કેચિચ્ચૂર્ણીકૃતા ભુવિ ॥ ૯.૩૯॥

ખણ્ડં ખણ્ડં ચ ચક્રેણ વૈષ્ણવ્યા દાનવાઃ કૃતાઃ ।
વજ્રેણ ચૈન્દ્રીહસ્તાગ્રવિમુક્તેન તથાપરે ॥ ૯.૪૦॥

કેચિદ્વિનેશુરસુરાઃ કેચિન્નષ્ટા મહાહવાત્ ।
ભક્ષિતાશ્ચાપરે કાલીશિવદૂતીમૃગાધિપૈઃ ॥ ૯.૪૧॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
નિશુમ્ભવધો નામ નવમોઽધ્યાયઃ ॥ ૯॥

॥ 10. શુમ્ભવધો નામ દશમોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ ઉત્તપ્તહેમરુચિરાં રવિચન્દ્રવહ્નિ-
નેત્રાં ધનુશ્શરયુતાઙ્કુશપાશશૂલમ્ ।
રમ્યૈર્ભુજૈશ્ચ દધતીં શિવશક્તિરૂપાં
કામેશ્વરીં હૃદિ ભજામિ ધૃતેન્દુલેખામ્ ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૧૦.૧॥

નિશુમ્ભં નિહતં દૃષ્ટ્વા ભ્રાતરં પ્રાણસમ્મિતમ્ ।
હન્યમાનં બલં ચૈવ શુમ્ભઃ ક્રુદ્ધોઽબ્રવીદ્વચઃ ॥ ૧૦.૨॥

બલાવલેપદુષ્ટે ત્વં મા દુર્ગે ગર્વમાવહ ।
અન્યાસાં બલમાશ્રિત્ય યુદ્ધ્યસે ચાતિમાનિની ॥ ૧૦.૩॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૦.૪॥

એકૈવાહં જગત્યત્ર દ્વિતીયા કા મમાપરા ।
પશ્યૈતા દુષ્ટ મય્યેવ વિશન્ત્યો મદ્વિભૂતયઃ ॥ ૧૦.૫॥

તતઃ સમસ્તાસ્તા દેવ્યો બ્રહ્માણીપ્રમુખા લયમ્ ।
તસ્યા દેવ્યાસ્તનૌ જગ્મુરેકૈવાસીત્તદામ્બિકા ॥ ૧૦.૬॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૦.૭॥

અહં વિભૂત્યા બહુભિરિહ રૂપૈર્યદાસ્થિતા ।
તત્સંહૃતં મયૈકૈવ તિષ્ઠામ્યાજૌ સ્થિરો ભવ ॥ ૧૦.૮॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧૦.૯॥

તતઃ પ્રવવૃતે યુદ્ધં દેવ્યાઃ શુમ્ભસ્ય ચોભયોઃ ।
પશ્યતાં સર્વદેવાનામસુરાણાં ચ દારુણમ્ ॥ ૧૦.૧૦॥

શરવર્ષૈઃ શિતૈઃ શસ્ત્રૈસ્તથા ચાસ્ત્રૈઃ સુદારુણૈઃ ।
તયોર્યુદ્ધમભૂદ્ભૂયઃ સર્વલોકભયઙ્કરમ્ ॥ ૧૦.૧૧॥

દિવ્યાન્યસ્ત્રાણિ શતશો મુમુચે યાન્યથામ્બિકા ।
બભઞ્જ તાનિ દૈત્યેન્દ્રસ્તત્પ્રતીઘાતકર્તૃભિઃ ॥ ૧૦.૧૨॥

મુક્તાનિ તેન ચાસ્ત્રાણિ દિવ્યાનિ પરમેશ્વરી ।
બભઞ્જ લીલયૈવોગ્રહુઙ્કારોચ્ચારણાદિભિઃ ॥ ૧૦.૧૩॥

તતઃ શરશતૈર્દેવીમાચ્છાદયત સોઽસુરઃ ।
સાપિ તત્કુપિતા દેવી ધનુશ્ચિચ્છેદ ચેષુભિઃ ॥ ૧૦.૧૪॥

છિન્ને ધનુષિ દૈત્યેન્દ્રસ્તથા શક્તિમથાદદે ।
ચિચ્છેદ દેવી ચક્રેણ તામપ્યસ્ય કરે સ્થિતામ્ ॥ ૧૦.૧૫॥

તતઃ ખડ્ગમુપાદાય શતચન્દ્રં ચ ભાનુમત્ ।
અભ્યધા વત તાં દેવીં દૈત્યાનામધિપેશ્વરઃ ॥ ૧૦.૧૬॥

તસ્યાપતત એવાશુ ખડ્ગં ચિચ્છેદ ચણ્ડિકા ।
ધનુર્મુક્તૈઃ શિતૈર્બાણૈશ્ચર્મ ચાર્કકરામલમ્ ।
અશ્વાંશ્ચ પાતયામાસ રથં સારથિના સહ ॥ ૧૦.૧૭॥

હતાશ્વઃ સ તદા દૈત્યશ્છિન્નધન્વા વિસારથિઃ ।
જગ્રાહ મુદ્ગરં ઘોરમમ્બિકાનિધનોદ્યતઃ ॥ ૧૦.૧૮॥

ચિચ્છેદાપતતસ્તસ્ય મુદ્ગરં નિશિતૈઃ શરૈઃ ।
તથાપિ સોઽભ્યધાવત્તાં મુષ્ટિમુદ્યમ્ય વેગવાન્ ॥ ૧૦.૧૯॥

સ મુષ્ટિં પાતયામાસ હૃદયે દૈત્યપુઙ્ગવઃ ।
દેવ્યાસ્તં ચાપિ સા દેવી તલેનોરસ્યતાડયત્ ॥ ૧૦.૨૦॥

તલપ્રહારાભિહતો નિપપાત મહીતલે ।
સ દૈત્યરાજઃ સહસા પુનરેવ તથોત્થિતઃ ॥ ૧૦.૨૧॥

ઉત્પત્ય ચ પ્રગૃહ્યોચ્ચૈર્દેવીં ગગનમાસ્થિતઃ ।
તત્રાપિ સા નિરાધારા યુયુધે તેન ચણ્ડિકા ॥ ૧૦.૨૨॥

નિયુદ્ધં ખે તદા દૈત્યશ્ચણ્ડિકા ચ પરસ્પરમ્ ।
ચક્રતુઃ પ્રથમં સિદ્ધમુનિવિસ્મયકારકમ્ ॥ ૧૦.૨૩॥

તતો નિયુદ્ધં સુચિરં કૃત્વા તેનામ્બિકા સહ ।
ઉત્પાટ્ય ભ્રામયામાસ ચિક્ષેપ ધરણીતલે ॥ ૧૦.૨૪॥

સ ક્ષિપ્તો ધરણીં પ્રાપ્ય મુષ્ટિમુદ્યમ્ય વેગવાન્ ।
અભ્યધાવત દુષ્ટાત્મા ચણ્ડિકાનિધનેચ્છયા ॥ ૧૦.૨૫॥

તમાયાન્તં તતો દેવી સર્વદૈત્યજનેશ્વરમ્ ।
જગત્યાં પાતયામાસ ભિત્ત્વા શૂલેન વક્ષસિ ॥ ૧૦.૨૬॥

સ ગતાસુઃ પપાતોર્વ્યાં દેવી શૂલાગ્રવિક્ષતઃ ।
ચાલયન્ સકલાં પૃથ્વીં સાબ્ધિદ્વીપાં સપર્વતામ્ ॥ ૧૦.૨૭॥

તતઃ પ્રસન્નમખિલં હતે તસ્મિન્ દુરાત્મનિ ।
જગત્સ્વાસ્થ્યમતીવાપ નિર્મલં ચાભવન્નભઃ ॥ ૧૦.૨૮॥

ઉત્પાતમેઘાઃ સોલ્કા યે પ્રાગાસંસ્તે શમં યયુઃ ।
સરિતો માર્ગવાહિન્યસ્તથાસંસ્તત્ર પાતિતે ॥ ૧૦.૨૯॥

તતો દેવગણાઃ સર્વે હર્ષનિર્ભરમાનસાઃ ।
બભૂવુર્નિહતે તસ્મિન્ ગન્ધર્વા લલિતં જગુઃ ॥ ૧૦.૩૦॥

અવાદયંસ્તથૈવાન્યે નનૃતુશ્ચાપ્સરોગણાઃ ।
વવુઃ પુણ્યાસ્તથા વાતાઃ સુપ્રભોઽભૂદ્દિવાકરઃ ॥ ૧૦.૩૧॥

જજ્વલુશ્ચાગ્નયઃ શાન્તાઃ શાન્તા દિગ્જનિતસ્વનાઃ ॥ ૧૦.૩૨॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે
દેવીમાહાત્મ્યે શુમ્ભવધો નામ દશમોઽધ્યાયઃ ॥ ૧૦॥

॥ 11. નારાયણીસ્તુતિર્નામૈકાદશોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ બાલરવિદ્યુતિમિન્દુકિરીટાં તુઙ્ગકુચાં નયનત્રયયુક્તામ્ ।
સ્મેરમુખીં વરદાઙ્કુશપાશાભીતિકરાં પ્રભજે ભુવનેશીમ્ ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૧૧.૧॥

દેવ્યા હતે તત્ર મહાસુરેન્દ્રે
સેન્દ્રાઃ સુરા વહ્નિપુરોગમાસ્તામ્ ।
કાત્યાયનીં તુષ્ટુવુરિષ્ટલાભાદ્
વિકાશિવક્ત્રાબ્જવિકાશિતાશાઃ ॥ ૧૧.૨॥

દેવિ પ્રપન્નાર્તિહરે પ્રસીદ
પ્રસીદ માતર્જગતોઽખિલસ્ય ।
પ્રસીદ વિશ્વેશ્વરિ પાહિ વિશ્વં
ત્વમીશ્વરી દેવિ ચરાચરસ્ય ॥ ૧૧.૩॥

આધારભૂતા જગતસ્ત્વમેકા
મહીસ્વરૂપેણ યતઃ સ્થિતાસિ ।
અપાં સ્વરૂપસ્થિતયા ત્વયૈત-
દાપ્યાયતે કૃત્સ્નમલઙ્ઘ્યવીર્યે ॥ ૧૧.૪॥

ત્વં વૈષ્ણવીશક્તિરનન્તવીર્યા
વિશ્વસ્ય બીજં પરમાસિ માયા ।
સમ્મોહિતં દેવિ સમસ્તમેતત્
ત્વં વૈ પ્રસન્ના ભુવિ મુક્તિહેતુઃ ॥ ૧૧.૫॥

વિદ્યાઃ સમસ્તાસ્તવ દેવિ ભેદાઃ
સ્ત્રિયઃ સમસ્તાઃ સકલા જગત્સુ ।
ત્વયૈકયા પૂરિતમમ્બયૈતત્
કા તે સ્તુતિઃ સ્તવ્યપરાપરોક્તિઃ ॥ ૧૧.૬॥

સર્વભૂતા યદા દેવી ભુક્તિમુક્તિપ્રદાયિની ।
ત્વં સ્તુતા સ્તુતયે કા વા ભવન્તુ પરમોક્તયઃ ॥ ૧૧.૭॥

સર્વસ્ય બુદ્ધિરૂપેણ જનસ્ય હૃદિ સંસ્થિતે ।
સ્વર્ગાપવર્ગદે દેવિ નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૮॥

કલાકાષ્ઠાદિરૂપેણ પરિણામપ્રદાયિનિ ।
વિશ્વસ્યોપરતૌ શક્તે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૯॥

સર્વમઙ્ગલમાઙ્ગલ્યે શિવે સર્વાર્થસાધિકે ।
શરણ્યે ત્ર્યમ્બકે ગૌરિ નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૦॥

સૃષ્ટિસ્થિતિવિનાશાનાં શક્તિભૂતે સનાતનિ ।
ગુણાશ્રયે ગુણમયે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૧॥

શરણાગતદીનાર્તપરિત્રાણપરાયણે ।
સર્વસ્યાર્તિહરે દેવિ નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૨॥

હંસયુક્તવિમાનસ્થે બ્રહ્માણીરૂપધારિણિ ।
કૌશામ્ભઃક્ષરિકે દેવિ નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૩॥

ત્રિશૂલચન્દ્રાહિધરે મહાવૃષભવાહિનિ ।
માહેશ્વરીસ્વરૂપેણ નારાયણિ નમોઽસ્તુતે ॥ ૧૧.૧૪॥

મયૂરકુક્કુટવૃતે મહાશક્તિધરેઽનઘે ।
કૌમારીરૂપસંસ્થાને નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૫॥

શઙ્ખચક્રગદાશાર્ઙ્ગગૃહીતપરમાયુધે ।
પ્રસીદ વૈષ્ણવીરૂપે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૬॥

ગૃહીતોગ્રમહાચક્રે દંષ્ટ્રોદ્ધૃતવસુન્ધરે ।
વરાહરૂપિણિ શિવે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૭॥

નૃસિંહરૂપેણોગ્રેણ હન્તું દૈત્યાન્ કૃતોદ્યમે ।
ત્રૈલોક્યત્રાણસહિતે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૮॥

કિરીટિનિ મહાવજ્રે સહસ્રનયનોજ્જ્વલે ।
વૃત્રપ્રાણહરે ચૈન્દ્રિ નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૧૯॥

શિવદૂતીસ્વરૂપેણ હતદૈત્યમહાબલે ।
ઘોરરૂપે મહારાવે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૦॥

દંષ્ટ્રાકરાલવદને શિરોમાલાવિભૂષણે ।
ચામુણ્ડે મુણ્ડમથને નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૧॥

લક્ષ્મિ લજ્જે મહાવિદ્યે શ્રદ્ધે પુષ્ટિ સ્વધે ધ્રુવે ।
મહારાત્રિ મહામાયે નારાયણિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૨॥

મેધે સરસ્વતિ વરે ભૂતિ બાભ્રવિ તામસિ ।
નિયતે ત્વં પ્રસીદેશે નારાયણિ નમોઽસ્તુતે ॥ ૧૧.૨૩॥

સર્વસ્વરૂપે સર્વેશે સર્વશક્તિસમન્વિતે ।
ભયેભ્યસ્ત્રાહિ નો દેવિ દુર્ગે દેવિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૪॥

એતત્તે વદનં સૌમ્યં લોચનત્રયભૂષિતમ્ ।
પાતુ નઃ સર્વભૂતેભ્યઃ કાત્યાયનિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૫॥

જ્વાલાકરાલમત્યુગ્રમશેષાસુરસૂદનમ્ ।
ત્રિશૂલં પાતુ નો ભીતેર્ભદ્રકાલિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૧૧.૨૬॥

હિનસ્તિ દૈત્યતેજાંસિ સ્વનેનાપૂર્ય યા જગત્ ।
સા ઘણ્ટા પાતુ નો દેવિ પાપેભ્યો નઃ સુતાનિવ ॥ ૧૧.૨૭॥

અસુરાસૃગ્વસાપઙ્કચર્ચિતસ્તે કરોજ્જ્વલઃ ।
શુભાય ખડ્ગો ભવતુ ચણ્ડિકે ત્વાં નતા વયમ્ ॥ ૧૧.૨૮॥

રોગાનશેષાનપહંસિ તુષ્ટા
રુષ્ટા તુ કામાન્ સકલાનભીષ્ટાન્ ।
ત્વામાશ્રિતાનાં ન વિપન્નરાણાં
ત્વામાશ્રિતા હ્યાશ્રયતાં પ્રયાન્તિ ॥ ૧૧.૨૯॥

એતત્કૃતં યત્કદનં ત્વયાદ્ય
ધર્મદ્વિષાં દેવિ મહાસુરાણામ્ ।
રૂપૈરનેકૈર્બહુધાત્મમૂર્તિં
કૃત્વામ્બિકે તત્પ્રકરોતિ કાન્યા ॥ ૧૧.૩૦॥

વિદ્યાસુ શાસ્ત્રેષુ વિવેકદીપે-
ષ્વાદ્યેષુ વાક્યેષુ ચ કા ત્વદન્યા ।
મમત્વગર્તેઽતિમહાન્ધકારે
વિભ્રામયત્યેતદતીવ વિશ્વમ્ ॥ ૧૧.૩૧॥

રક્ષાંસિ યત્રોગ્રવિષાશ્ચ નાગા
યત્રારયો દસ્યુબલાનિ યત્ર ।
દાવાનલો યત્ર તથાબ્ધિમધ્યે
તત્ર સ્થિતા ત્વં પરિપાસિ વિશ્વમ્ ॥ ૧૧.૩૨॥

વિશ્વેશ્વરિ ત્વં પરિપાસિ વિશ્વં
વિશ્વાત્મિકા ધારયસીહ વિશ્વમ્ ।
વિશ્વેશવન્દ્યા ભવતી ભવન્તિ
વિશ્વાશ્રયા યે ત્વયિ ભક્તિનમ્રાઃ ॥ ૧૧.૩૩॥

દેવિ પ્રસીદ પરિપાલય નોઽરિભીતે-
ર્નિત્યં યથાસુરવધાદધુનૈવ સદ્યઃ ।
પાપાનિ સર્વજગતાં પ્રશમં નયાશુ
ઉત્પાતપાકજનિતાંશ્ચ મહોપસર્ગાન્ ॥ ૧૧.૩૪॥

પ્રણતાનાં પ્રસીદ ત્વં દેવિ વિશ્વાર્તિહારિણિ ।
ત્રૈલોક્યવાસિનામીડ્યે લોકાનાં વરદા ભવ ॥ ૧૧.૩૫॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૧.૩૬॥

વરદાહં સુરગણા વરં યન્મનસેચ્છથ ।
તં વૃણુધ્વં પ્રયચ્છામિ જગતામુપકારકમ્ ॥ ૧૧.૩૭॥

દેવા ઊચુઃ ॥ ૧૧.૩૮॥

સર્વાબાધાપ્રશમનં ત્રૈલોક્યસ્યાખિલેશ્વરિ ।
એવમેવ ત્વયા કાર્યમસ્મદ્વૈરિવિનાશનમ્ ॥ ૧૧.૩૯॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૧.૪૦॥

વૈવસ્વતેઽન્તરે પ્રાપ્તે અષ્ટાવિંશતિમે યુગે ।
શુમ્ભો નિશુમ્ભશ્ચૈવાન્યાવુત્પત્સ્યેતે મહાસુરૌ ॥ ૧૧.૪૧॥

નન્દગોપગૃહે જાતા યશોદાગર્ભસમ્ભવા ।
તતસ્તૌ નાશયિષ્યામિ વિન્ધ્યાચલનિવાસિની ॥ ૧૧.૪૨॥

પુનરપ્યતિરૌદ્રેણ રૂપેણ પૃથિવીતલે ।
અવતીર્ય હનિષ્યામિ વૈપ્રચિત્તાંશ્ચ દાનવાન્ ॥ ૧૧.૪૩॥

ભક્ષયન્ત્યાશ્ચ તાનુગ્રાન્ વૈપ્રચિત્તાન્ મહાસુરાન્ ।
રક્તા દન્તા ભવિષ્યન્તિ દાડિમીકુસુમોપમાઃ ॥ ૧૧.૪૪॥

તતો માં દેવતાઃ સ્વર્ગે મર્ત્યલોકે ચ માનવાઃ ।
સ્તુવન્તો વ્યાહરિષ્યન્તિ સતતં રક્તદન્તિકામ્ ॥ ૧૧.૪૫॥

ભૂયશ્ચ શતવાર્ષિક્યામનાવૃષ્ટ્યામનમ્ભસિ ।
મુનિભિઃ સંસ્મૃતા ભૂમૌ સમ્ભવિષ્યામ્યયોનિજા ॥ ૧૧.૪૬॥

તતઃ શતેન નેત્રાણાં નિરીક્ષિષ્યામ્યહં મુનીન્ ।
કીર્તયિષ્યન્તિ મનુજાઃ શતાક્ષીમિતિ માં તતઃ ॥ ૧૧.૪૭॥

તતોઽહમખિલં લોકમાત્મદેહસમુદ્ભવૈઃ ।
ભરિષ્યામિ સુરાઃ શાકૈરાવૃષ્ટેઃ પ્રાણધારકૈઃ ॥ ૧૧.૪૮॥

શાકમ્ભરીતિ વિખ્યાતિં તદા યાસ્યામ્યહં ભુવિ ।
તત્રૈવ ચ વધિષ્યામિ દુર્ગમાખ્યં મહાસુરમ્ ॥ ૧૧.૪૯॥

દુર્ગાદેવીતિ વિખ્યાતં તન્મે નામ ભવિષ્યતિ ।
પુનશ્ચાહં યદા ભીમં રૂપં કૃત્વા હિમાચલે ॥ ૧૧.૫૦॥

રક્ષાંસિ ભક્ષયિષ્યામિ મુનીનાં ત્રાણકારણાત્ ।
તદા માં મુનયઃ સર્વે સ્તોષ્યન્ત્યાનમ્રમૂર્તયઃ ॥ ૧૧.૫૧॥

ભીમાદેવીતિ વિખ્યાતં તન્મે નામ ભવિષ્યતિ ।
યદારુણાખ્યસ્ત્રૈલોક્યે મહાબાધાં કરિષ્યતિ ॥ ૧૧.૫૨॥

તદાહં ભ્રામરં રૂપં કૃત્વાસઙ્ખ્યેયષટ્પદમ્ ।
ત્રૈલોક્યસ્ય હિતાર્થાય વધિષ્યામિ મહાસુરમ્ ॥ ૧૧.૫૩॥

ભ્રામરીતિ ચ માં લોકાસ્તદા સ્તોષ્યન્તિ સર્વતઃ ।
ઇત્થં યદા યદા બાધા દાનવોત્થા ભવિષ્યતિ ॥ ૧૧.૫૪॥

તદા તદાવતીર્યાહં કરિષ્યામ્યરિસઙ્ક્ષયમ્ ॥ ૧૧.૫૫॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
નારાયણીસ્તુતિર્નામૈકાદશોઽધ્યાયઃ ॥ ૧૧॥

॥ 12. ભગવતી વાક્યં દ્વાદશોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ વિદ્યુદ્ધામસમપ્રભાં મૃગપતિસ્કન્ધસ્થિતાં ભીષણાં
કન્યાભિઃ કરવાળખેટવિલસધસ્તાભિરાસેવિતામ્ ।
હસ્તૈશ્ચક્રગદાસિખેટવિશિખાંશ્ચાપં ગુણં તર્જનીં
બિભ્રાણામનલાત્મિકાં શશિધરાં દુર્ગાં ત્રિનેત્રાં ભજે ॥

ૐ દેવ્યુવાચ ॥ ૧૨.૧॥

એભિઃ સ્તવૈશ્ચ માં નિત્યં સ્તોષ્યતે યઃ સમાહિતઃ ।
તસ્યાહં સકલાં બાધાં શમયિષ્યામ્યસંશયમ્ ॥ ૧૨.૨॥

મધુકૈટભનાશં ચ મહિષાસુરઘાતનમ્ ।
કીર્તયિષ્યન્તિ યે તદ્વદ્વધં શુમ્ભનિશુમ્ભયોઃ ॥ ૧૨.૩॥

અષ્ટમ્યાં ચ ચતુર્દશ્યાં નવમ્યાં ચૈકચેતસઃ ।
શ્રોષ્યન્તિ ચૈવ યે ભક્ત્યા મમ માહાત્મ્યમુત્તમમ્ ॥ ૧૨.૪॥

ન તેષાં દુષ્કૃતં કિઞ્ચિદ્દુષ્કૃતોત્થા ન ચાપદઃ ।
ભવિષ્યતિ ન દારિદ્ર્યં ન ચૈવેષ્ટવિયોજનમ્ ॥ ૧૨.૫॥

શત્રુભ્યો ન ભયં તસ્ય દસ્યુતો વા ન રાજતઃ ।
ન શસ્ત્રાનલતોયૌઘાત્ કદાચિત્ સમ્ભવિષ્યતિ ॥ ૧૨.૬॥

તસ્માન્મમૈતન્માહાત્મ્યં પઠિતવ્યં સમાહિતૈઃ ।
શ્રોતવ્યં ચ સદા ભક્ત્યા પરં સ્વસ્ત્યયનં મહત્ ॥ ૧૨.૭॥

ઉપસર્ગાનશેષાંસ્તુ મહામારીસમુદ્ભવાન્ ।
તથા ત્રિવિધમુત્પાતં માહાત્મ્યં શમયેન્મમ ॥ ૧૨.૮॥

યત્રૈતત્પઠ્યતે સમ્યઙ્નિત્યમાયતને મમ ।
સદા ન તદ્વિમોક્ષ્યામિ સાન્નિધ્યં તત્ર મે સ્થિતમ્ ॥ ૧૨.૯॥

બલિપ્રદાને પૂજાયામગ્નિકાર્યે મહોત્સવે ।
સર્વં મમૈતન્માહાત્મ્યમ્ ઉચ્ચાર્યં શ્રાવ્યમેવ ચ ॥ ૧૨.૧૦॥

જાનતાજાનતા વાપિ બલિપૂજાં યથા કૃતામ્ ।
પ્રતીક્ષિષ્યામ્યહં પ્રીત્યા વહ્નિહોમં તથાકૃતમ્ ॥ ૧૨.૧૧॥

શરત્કાલે મહાપૂજા ક્રિયતે યા ચ વાર્ષિકી ।
તસ્યાં મમૈતન્માહાત્મ્યં શ્રુત્વા ભક્તિસમન્વિતઃ ॥ ૧૨.૧૨॥

સર્વાબાધાવિનિર્મુક્તો ધનધાન્યસમન્વિતઃ ।
મનુષ્યો મત્પ્રસાદેન ભવિષ્યતિ ન સંશયઃ ॥ ૧૨.૧૩॥

શ્રુત્વા મમૈતન્માહાત્મ્યં તથા ચોત્પત્તયઃ શુભાઃ ।
પરાક્રમં ચ યુદ્ધેષુ જાયતે નિર્ભયઃ પુમાન્ ॥ ૧૨.૧૪॥

રિપવઃ સઙ્ક્ષયં યાન્તિ કલ્યાણં ચોપપદ્યતે ।
નન્દતે ચ કુલં પુંસાં માહાત્મ્યં મમ શ‍ૃણ્વતામ્ ॥ ૧૨.૧૫॥

શાન્તિકર્મણિ સર્વત્ર તથા દુઃસ્વપ્નદર્શને ।
ગ્રહપીડાસુ ચોગ્રાસુ માહાત્મ્યં શ‍ૃણુયાન્મમ ॥ ૧૨.૧૬॥

ઉપસર્ગાઃ શમં યાન્તિ ગ્રહપીડાશ્ચ દારુણાઃ ।
દુઃસ્વપ્નં ચ નૃભિર્દૃષ્ટં સુસ્વપ્નમુપજાયતે ॥ ૧૨.૧૭॥

બાલગ્રહાભિભૂતાનાં બાલાનાં શાન્તિકારકમ્ ।
સઙ્ઘાતભેદે ચ નૃણાં મૈત્રીકરણમુત્તમમ્ ॥ ૧૨.૧૮॥

દુર્વૃત્તાનામશેષાણાં બલહાનિકરં પરમ્ ।
રક્ષોભૂતપિશાચાનાં પઠનાદેવ નાશનમ્ ॥ ૧૨.૧૯॥

સર્વં મમૈતન્માહાત્મ્યં મમ સન્નિધિકારકમ્ ।
પશુપુષ્પાર્ઘ્યધૂપૈશ્ચ ગન્ધદીપૈસ્તથોત્તમૈઃ ॥ ૧૨.૨૦॥

વિપ્રાણાં ભોજનૈર્હોમૈઃ પ્રોક્ષણીયૈરહર્નિશમ્ ।
અન્યૈશ્ચ વિવિધૈર્ભોગૈઃ પ્રદાનૈર્વત્સરેણ યા ॥ ૧૨.૨૧॥

પ્રીતિર્મે ક્રિયતે સાસ્મિન્ સકૃદુચ્ચરિતે શ્રુતે ।
શ્રુતં હરતિ પાપાનિ તથારોગ્યં પ્રયચ્છતિ ॥ ૧૨.૨૨॥

રક્ષાં કરોતિ ભૂતેભ્યો જન્મનાં કીર્તનં મમ ।
યુદ્ધેષુ ચરિતં યન્મે દુષ્ટદૈત્યનિબર્હણમ્ ॥ ૧૨.૨૩॥

તસ્મિઞ્છ્રુતે વૈરિકૃતં ભયં પુંસાં ન જાયતે ।
યુષ્માભિઃ સ્તુતયો યાશ્ચ યાશ્ચ બ્રહ્મર્ષિભિઃ કૃતાઃ ॥ ૧૨.૨૪॥

બ્રહ્મણા ચ કૃતાસ્તાસ્તુ પ્રયચ્છન્તુ શુભાં મતિમ્ ।
અરણ્યે પ્રાન્તરે વાપિ દાવાગ્નિપરિવારિતઃ ॥ ૧૨.૨૫॥

દસ્યુભિર્વા વૃતઃ શૂન્યે ગૃહીતો વાપિ શત્રુભિઃ ।
સિંહવ્યાઘ્રાનુયાતો વા વને વા વનહસ્તિભિઃ ॥ ૧૨.૨૬॥

રાજ્ઞા ક્રુદ્ધેન ચાજ્ઞપ્તો વધ્યો બન્ધગતોઽપિ વા ।
આઘૂર્ણિતો વા વાતેન સ્થિતઃ પોતે મહાર્ણવે ॥ ૧૨.૨૭॥

પતત્સુ ચાપિ શસ્ત્રેષુ સઙ્ગ્રામે ભૃશદારુણે ।
સર્વાબાધાસુ ઘોરાસુ વેદનાભ્યર્દિતોઽપિ વા ॥ ૧૨.૨૮॥

સ્મરન્ મમૈતચ્ચરિતં નરો મુચ્યેત સઙ્કટાત્ ।
મમ પ્રભાવાત્સિંહાદ્યા દસ્યવો વૈરિણસ્તથા ॥ ૧૨.૨૯॥

દૂરાદેવ પલાયન્તે સ્મરતશ્ચરિતં મમ ॥ ૧૨.૩૦॥

ઋષિરુવાચ ॥ ૧૨.૩૧॥

ઇત્યુક્ત્વા સા ભગવતી ચણ્ડિકા ચણ્ડવિક્રમા ॥ ૧૨.૩૨॥

પશ્યતાં સર્વદેવાનાં તત્રૈવાન્તરધીયત ।
તેઽપિ દેવા નિરાતઙ્કાઃ સ્વાધિકારાન્યથા પુરા ॥ ૧૨.૩૩॥

યજ્ઞભાગભુજઃ સર્વે ચક્રુર્વિનિહતારયઃ ।
દૈત્યાશ્ચ દેવ્યા નિહતે શુમ્ભે દેવરિપૌ યુધિ ॥ ૧૨.૩૪॥

જગદ્વિધ્વંસકે તસ્મિન્ મહોગ્રેઽતુલવિક્રમે ।
નિશુમ્ભે ચ મહાવીર્યે શેષાઃ પાતાલમાયયુઃ ॥ ૧૨.૩૫॥

એવં ભગવતી દેવી સા નિત્યાપિ પુનઃ પુનઃ ।
સમ્ભૂય કુરુતે ભૂપ જગતઃ પરિપાલનમ્ ॥ ૧૨.૩૬॥

તયૈતન્મોહ્યતે વિશ્વં સૈવ વિશ્વં પ્રસૂયતે ।
સા યાચિતા ચ વિજ્ઞાનં તુષ્ટા ઋદ્ધિં પ્રયચ્છતિ ॥ ૧૨.૩૭॥

વ્યાપ્તં તયૈતત્સકલં બ્રહ્માણ્ડં મનુજેશ્વર ।
મહાદેવ્યા મહાકાલી મહામારીસ્વરૂપયા ॥ ૧૨.૩૮॥

સૈવ કાલે મહામારી સૈવ સૃષ્ટિર્ભવત્યજા ।
સ્થિતિં કરોતિ ભૂતાનાં સૈવ કાલે સનાતની ॥ ૧૨.૩૯॥

ભવકાલે નૃણાં સૈવ લક્ષ્મીર્વૃદ્ધિપ્રદા ગૃહે ।
સૈવાભાવે તથાલક્ષ્મીર્વિનાશાયોપજાયતે ॥ ૧૨.૪૦॥

સ્તુતા સમ્પૂજિતા પુષ્પૈર્ગન્ધધૂપાદિભિસ્તથા ।
દદાતિ વિત્તં પુત્રાંશ્ચ મતિં ધર્મે ગતિં શુભામ્ ॥ ૧૨.૪૧॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
ભગવતી વાક્યં દ્વાદશોઽધ્યાયઃ ॥ ૧૨॥

॥ 13. સુરથવૈશ્યયોર્વરપ્રદાનં નામ ત્રયોદશોઽધ્યાયઃ ॥

। ધ્યાનમ્ ।
ૐ બાલાર્કમણ્ડલાભાસાં ચતુર્બાહું ત્રિલોચનામ્ ।
પાશાઙ્કુશવરાભીતિર્ધારયન્તીં શિવાં ભજે ॥

ૐ ઋષિરુવાચ ॥ ૧૩.૧॥

એતત્તે કથિતં ભૂપ દેવીમાહાત્મ્યમુત્તમમ્ ।
એવં પ્રભાવા સા દેવી યયેદં ધાર્યતે જગત્ ॥ ૧૩.૨॥

વિદ્યા તથૈવ ક્રિયતે ભગવદ્વિષ્ણુમાયયા ।
તયા ત્વમેષ વૈશ્યશ્ચ તથૈવાન્યે વિવેકિનઃ ॥ ૧૩.૩॥

મોહ્યન્તે મોહિતાશ્ચૈવ મોહમેષ્યન્તિ ચાપરે ।
તામુપૈહિ મહારાજ શરણં પરમેશ્વરીમ્ ॥ ૧૩.૪॥

આરાધિતા સૈવ નૃણાં ભોગસ્વર્ગાપવર્ગદા ॥ ૧૩.૫॥

માર્કણ્ડેય ઉવાચ ॥ ૧૩.૬॥

ઇતિ તસ્ય વચઃ શ્રુત્વા સુરથઃ સ નરાધિપઃ ॥ ૧૩.૭॥

પ્રણિપત્ય મહાભાગં તમૃષિં સંશિતવ્રતમ્ ।
નિર્વિણ્ણોઽતિમમત્વેન રાજ્યાપહરણેન ચ ॥ ૧૩.૮॥

જગામ સદ્યસ્તપસે સ ચ વૈશ્યો મહામુને ।
સન્દર્શનાર્થમમ્બાયા નદીપુલિનમાસ્થિતઃ ॥ ૧૩.૯॥

સ ચ વૈશ્યસ્તપસ્તેપે દેવીસૂક્તં પરં જપન્ ।
તૌ તસ્મિન્ પુલિને દેવ્યાઃ કૃત્વા મૂર્તિં મહીમયીમ્ ॥ ૧૩.૧૦॥

અર્હણાં ચક્રતુસ્તસ્યાઃ પુષ્પધૂપાગ્નિતર્પણૈઃ ।
નિરાહારૌ યતાત્માનૌ તન્મનસ્કૌ સમાહિતૌ ॥ ૧૩.૧૧॥

દદતુસ્તૌ બલિં ચૈવ નિજગાત્રાસૃગુક્ષિતમ્ ।
એવં સમારાધયતોસ્ત્રિભિર્વર્ષૈર્યતાત્મનોઃ ॥ ૧૩.૧૨॥

પરિતુષ્ટા જગદ્ધાત્રી પ્રત્યક્ષં પ્રાહ ચણ્ડિકા ॥ ૧૩.૧૩॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૩.૧૪॥

યત્પ્રાર્થ્યતે ત્વયા ભૂપ ત્વયા ચ કુલનન્દન ।
મત્તસ્તત્પ્રાપ્યતાં સર્વં પરિતુષ્ટા દદામિતે ॥ ૧૩.૧૫॥

માર્કણ્ડેય ઉવાચ ॥ ૧૩.૧૬॥

તતો વવ્રે નૃપો રાજ્યમવિભ્રંશ્યન્યજન્મનિ ।
અત્રૈવ ચ નિજં રાજ્યં હતશત્રુબલં બલાત્ ॥ ૧૩.૧૭॥

સોઽપિ વૈશ્યસ્તતો જ્ઞાનં વવ્રે નિર્વિણ્ણમાનસઃ ।
મમેત્યહમિતિ પ્રાજ્ઞઃ સઙ્ગવિચ્યુતિકારકમ્ ॥ ૧૩.૧૮॥

દેવ્યુવાચ ॥ ૧૩.૧૯॥

સ્વલ્પૈરહોભિર્નૃપતે સ્વં રાજ્યં પ્રાપ્સ્યતે ભવાન્ ॥ ૧૩.૨૦॥

હત્વા રિપૂનસ્ખલિતં તવ તત્ર ભવિષ્યતિ ॥ ૧૩.૨૧॥

મૃતશ્ચ ભૂયઃ સમ્પ્રાપ્ય જન્મ દેવાદ્વિવસ્વતઃ ॥ ૧૩.૨૨॥

સાવર્ણિકો મનુર્નામ ભવાન્ભુવિ ભવિષ્યતિ ॥ ૧૩.૨૩॥

વૈશ્યવર્ય ત્વયા યશ્ચ વરોઽસ્મત્તોઽભિવાઞ્છિતઃ ॥ ૧૩.૨૪॥

તં પ્રયચ્છામિ સંસિદ્ધ્યૈ તવ જ્ઞાનં ભવિષ્યતિ ॥ ૧૩.૨૫॥

માર્કણ્ડેય ઉવાચ ॥ ૧૩.૨૬॥

ઇતિ દત્ત્વા તયોર્દેવી યથાભિલષિતં વરમ્ ॥ ૧૩.૨૭॥

બભૂવાન્તર્હિતા સદ્યો ભક્ત્યા તાભ્યામભિષ્ટુતા ।
એવં દેવ્યા વરં લબ્ધ્વા સુરથઃ ક્ષત્રિયર્ષભઃ ॥ ૧૩.૨૮॥

સૂર્યાજ્જન્મ સમાસાદ્ય સાવર્ણિર્ભવિતા મનુઃ ॥ ૧૩.૨૯॥

એવં દેવ્યા વરં લબ્ધ્વા સુરથઃ ક્ષત્રિયર્ષભઃ ।
સૂર્યાજ્જન્મ સમાસાદ્ય સાવર્ણિર્ભવિતા મનુઃ ॥ ક્લીં ૐ ॥

॥ સ્વસ્તિ શ્રીમાર્કણ્ડેયપુરાણે સાવર્ણિકે મન્વન્તરે દેવીમાહાત્મ્યે
સુરથવૈશ્યયોર્વરપ્રદાનં નામ ત્રયોદશોઽધ્યાયઃ ॥ ૧૩॥

॥ શ્રીસપ્તશતીદેવીમાહાત્મ્યં સમાપ્તમ્ ॥

॥ ૐ તત્ સત્ ૐ ॥

॥ અથ અપરાધક્ષમાપણસ્તોત્રમ્ ॥

ૐ અપરાધશતં કૃત્વા જગદમ્બેતિ ચોચ્ચરેત્ ।
યાં ગતિં સમવાપ્નોતિ ન તાં બ્રહ્માદયઃ સુરાઃ ॥ ૧॥

સાપરાધોઽસ્મિ શરણં પ્રાપ્તસ્ત્વાં જગદમ્બિકે ।
ઇદાનીમનુકમ્પ્યોઽહં યથેચ્છસિ તથા કુરુ ॥ ૨॥

અજ્ઞાનાદ્વિસ્મૃતેર્ભ્રાન્ત્યા યન્ન્યૂનમધિકં કૃતમ્ ।
તત્સર્વં ક્ષમ્યતાં દેવિ પ્રસીદ પરમેશ્વરિ ॥ ૩॥

કામેશ્વરિ જગન્માતઃ સચ્ચિદાનન્દવિગ્રહે ।
ગૃહાણાર્ચામિમાં પ્રીત્યા પ્રસીદ પરમેશ્વરિ ॥ ૪॥

સર્વરૂપમયી દેવી સર્વં દેવીમયં જગત્ ।
અતોઽહં વિશ્વરૂપાં ત્વાં નમામિ પરમેશ્વરીમ્ ॥ ૫॥

યદક્ષરં પરિભ્રષ્ટં માત્રાહીનઞ્ચ યદ્ભવેત્ ।
પૂર્ણં ભવતુ તત્ સર્વં ત્વત્પ્રસાદાન્મહેશ્વરિ ॥ ૬॥

યદત્ર પાઠે જગદમ્બિકે મયા
વિસર્ગબિન્દ્વક્ષરહીનમીરિતમ્ ।
તદસ્તુ સમ્પૂર્ણતમં પ્રસાદતઃ
સઙ્કલ્પસિદ્ધિશ્ચ સદૈવ જાયતામ્ ॥ ૭॥

યન્માત્રાબિન્દુબિન્દુદ્વિતયપદપદદ્વન્દ્વવર્ણાદિહીનં
ભક્ત્યાભક્ત્યાનુપૂર્વં પ્રસભકૃતિવશાત્ વ્યક્તમવ્યક્તમમ્બ ।
મોહાદજ્ઞાનતો વા પઠિતમપઠિતં સામ્પ્રતં તે સ્તવેઽસ્મિન્
તત્ સર્વં સાઙ્ગમાસ્તાં ભગવતિ વરદે ત્વત્પ્રસાદાત્ પ્રસીદ ॥ ૮॥

પ્રસીદ ભગવત્યમ્બ પ્રસીદ ભક્તવત્સલે ।
પ્રસાદં કુરુ મે દેવિ દુર્ગે દેવિ નમોઽસ્તુ તે ॥ ૯॥

॥ ઇતિ અપરાધક્ષમાપણસ્તોત્રં સમાપ્તમ્ ॥

॥ અથ દેવીસૂક્તમ્ ॥

ૐ અહં રુદ્રેભિર્વસુભિશ્ચરામ્યહ-
માદિત્યૈરુત વિશ્વદેવૈઃ ।
અહં મિત્રાવરુણોભા બિભર્મ્યહ-
મિન્દ્રાગ્ની અહમશ્વિનોભા ॥ ૧॥

અહં સોમમાહનસં બિભર્મ્યહં
ત્વષ્ટારમુત પૂષણં ભગમ્ ।
અહં દધામિ દ્રવિણં હવિષ્મતે
સુપ્રાવ્યે યજમાનાય સુન્વતે ॥ ૨॥

અહં રાષ્ટ્રી સઙ્ગમની વસૂનાં
ચિકિતુષી પ્રથમા યજ્ઞિયાનામ્ ।
તાં મા દેવા વ્યદધુઃ પુરુત્રા
ભૂરિસ્થાત્રાં ભૂર્યાવેશયન્તીમ્ ॥ ૩॥

મયા સો અન્નમત્તિ યો વિપશ્યતિ
યઃ પ્રાણિતિ ય ઈં શ‍ૃણોત્યુક્તમ્ ।
અમન્તવો માં ત ઉપક્ષિયન્તિ
શ્રુધિ શ્રુત શ્રદ્ધિવં તે વદામિ ॥ ૪॥

અહમેવ સ્વયમિદં વદામિ જુષ્ટં
દેવેભિરુત માનુષેભિઃ ।
યં કામયે તં તમુગ્રં કૃણોમિ
તં બ્રહ્માણં તમૃષિં તં સુમેધામ્ ॥ ૫॥

અહં રુદ્રાય ધનુરા તનોમિ
બ્રહ્મદ્વિષે શરવે હન્તવા ઉ ।
અહં જનાય સમદં કૃણોમ્યહં
દ્યાવાપૃથિવી આ વિવેશ ॥ ૬॥

અહં સુવે પિતરમસ્ય મૂર્ધન્
મમ યોનિરપ્સ્વન્તઃ સમુદ્રે ।
તતો વિ તિષ્ઠે ભુવનાનુ વિશ્વો-
તામૂં દ્યાં વર્ષ્મણોપ સ્પૃશામિ ॥ ૭॥

અહમેવ વાત ઇવ પ્ર વામ્યા-
રભમાણા ભુવનાનિ વિશ્વા ।
પરો દિવા પર એના પૃથિવ્યૈ-
તાવતી મહિના સં બભૂવ ॥ ૮॥

॥ ઇતિ ઋગ્વેદોક્તં દેવીસૂક્તં સમાપ્તમ્ ॥

॥ ૐ તત્ સત્ ૐ ॥